Azerbaycan’ın milliyetçi diasporası: MGT

Fransa’daki heyetin çalışmalarından bir görüntü

Oder ALİZADE

Milliyetçi Gençlik Teşkilatı Türkiye Başkanı

Azerbaycan’ın ilk başarılı millî diaspora faaliyeti

Azerbaycan Türk diasporasının yaşını Azerbaycan Cumhuriyetinin kurulduğu 1918 yılından başlatabiliriz. İlk millî diaspora çalışması, yeni kurulan Cumhuriyeti tanıtmak maksadı ile Ali Merdan Topçubaşı başkanlığında Paris’e gönderilen heyet tarafından başarıyla icra edilmiştir ve neticede yeni kurulan milli Azerbaycan Cumhuriyeti yabancı devletler tarafından de fakto olarak tanınmıştır. Bu hadiseyi Azerbaycan’ın ilk başarılı millî diaspora faaliyeti olarak ele alabiliriz.

1920’de Rus işgali sırasında Azerbaycan millî diaspora faaliyetleri

Millî Azerbaycan Cumhuriyeti 1920 yılında Sovyet Rusya tarafından işgal edildikten sonra Cumhuriyet kurucularının bazıları şehit edildi. Sağ kalabilenler ise yurt dışına çıkmaya mecbur oldular. Cumhuriyet kurucuları gittikleri ülkelerde diaspora teşkilatları kurarak ülkelerinin millî ve manevi değerlerinin tebliğ ve teşfikatını yaptılar. Azerbaycan millî diasporasının ağırlıklı olarak yerleştiği ülke kardeş Türkiye Cumhuriyeti Devleti olmuştur. Millî Azerbaycan Cumhuriyetinin işgalini takiben başta cumhuriyetin sabık şura-i millî reisi M. E. Resulzâde olmakla birlikte Türkiye’de muhtelif dergiler, kitaplar neşredip kurdukları dernekler vasıtasıyla Millî Azerbaycan Cumhuriyetinin değerlerini yaşatmayı başardılar. Bu faaliyetin doğal bir neticesi olarak Sovyet işgal rejimi zamanında unutturulan ve çarptırılarak anlatılan Millî Azerbaycan Cumhuriyeti dönemi ile ilgili olarak bizler doğru bilgi sahibiyiz.

Türkiye’deki faaliyetler ve Milliyetçi Gençler Teşkilatı

Mekân Türkiye olduğu için diaspora kelimesini burada kökündeki “kopuk azınlık” anlamıyla değil, temsilci anlamında kullanmaktayız. Zira, Türkiye bütün Türklerin vatanıdır ve Azerbaycan gibi Türk yurtlarından gelenler burada azınlık sıfatını taşımamaktadır. Günümüz Azerbaycan Türk diasporası 1918 yılından başlayan bir geleneğin varisidir. Ancak o zamandan farklı olarak bugün, Azerbaycan bağımsız bir devlettir. Hal böyleyken diasporanın faaliyet imkânları daha da genişlemekte ve hukukî bir nitelik kazanmaktadır.

Bugün Azerbaycan, milliyetçi diaspora teşkilatlarına sahiptir. 1918 yılından başlayan diaspora yolunun halefi olan bu teşkilatlar içerisinde ön sıralarda Bakü merkezli ve Türkiye’de de faaliyet gösteren Milliyetçi Gençler Teşkilatı’dan bahsedebiliriz. Halihazırda MGT Türkiye’de on ayrı ilde faaliyet göstermektedir.

Milliyetçi Gençler Teşkilatı

Bir diaspora teşkilatı olarak MGT’nin Türkiye’deki faaliyetin gayesi

1. Azerbaycan’ın millî aydınlarını ve onların ilmî ve kültürel faaliyetlerini Türkiye’de ve dünyada tanıtmak.
2. Azerbaycan’ın önemli tarihî günlerinin ehemiyyetini anlayarak;

a)  Millî matemlerimizi anıp bu hadiseleri tüm dünyaya duyurmak.

b)  Millî bayramlarımızı yaşatmakla Azerbaycan’ın medenî hadiselerini tebliğ etmek.

3. Azerbaycan’dan Türkiye’ye okumak için gelen öğrencileri millî-medenî konferanslarla bir arada tutarak gençlerimizde millet ve devlet sevgisini aşılamak. Tamamıyla bilimsel ve kültürel mevzularda olan bu türden konferanslar öğrencilerimizin ders dışındaki zamanlarını faydalı bir ortamda geçirmesini temin etmektedir.
4. Teşkilat tebliğ ettiği değerlerle öğrencilerimizin millî bütünlüğümüze ve devletimize karşı olan dinî, siyasî ve benzeri gruplara yönelmesinin karşısını almak.
5. Azerbaycan’a karşı iftira, iddia ve tehditlere karşı milliyetçi ve sivil bir tavırla cevap vermek.
6. Azerbaycan Cumhuriyeti Devletinin yalnız siyasî değil, manevî ve kültürel hududuna dahil olan soydaşlarının sorunları ve Türk dünyası ile yakından ilgilenmek.

Kanaatimizce bu meseleler herbir diaspora teşkilatı için örnek olmalıdır.