Kazakların Çin’e duyduğu şüphe

Kazaklar, yeni İpek Yolu yatırımları da dahil olmak üzere Kazakistan’da Çin etkisinin aşırı genişlemesi olarak gördükleri şeyi protesto ediyorlar

Gazeteci Dulat, “Bu, Çin’in hegemon olma hırsının, bir parçası” diyor.

Bazı araştırmacılar Kuşak ve Yol Girişimi olarak da adlandırılan yeni İpek Yolu’nu, Çin’in kendi erişim alanını ve gücünü genişletme çabası olarak görüyorlar.

Çin hükümeti tarafından başlatılan Kuşak ve Yol Girişimi, yaklaşık 70 ülkeyi kapsamaktadır. 2013’te başlayan bu proje ile Doğu Asya’dan Avrupa’ya uzanan bir kara ve deniz yolu kuşağı inşa etmeyi planlıyorlar. Kazakistan, Çin, Hindistan, İran, Türkiye ve diğer ülkelerden gelen tüccarların karavanları için kavşakta olduğu zaman, antik İpek Yolu’ndaki yüzyılları yansıtan bu kemerde kendisine bir toka adını verdi.

Ancak birçok Kazak, Çin’ in niyetlerinden ve yeni İpek Yolu’nun her iki ülke için de bir kazanç sağlaması ihtimaline şüpheyle yaklaşıyor. Çin’ in siyasi etkinliğinin arttığını düşünen Kazaklar protestolara başladı. Ancak bazı Kazaklar, Kuşak ve Yol Girişimi’ni Kazakistan’ın ekonomisine katkı sağlayacağını ve kolay olmayan yatırımlar elde etmek için bunun bir fırsat olduğunu söylüyorlar. Örneğin; Almatı’da bir girişimci olan Almas Chukin, Kazakistan’da on yıldır yapmaya çalıştığı bir rüzgar enerjisi projesi için Çin’in yatırım yaptığını söylüyor.

Almas Chukin: “Birleşik Devlet’e birkaç kez gittik, ancak ilk soru ‘Kazakistan nerede?’ size para vermeyeceklerini anlıyorsunuz.” diyerek bu verilen fırsatın aslında görünürde bir fırsat olduğu hayata geçirilemediğini kanıtlıyor.

Şöyle geniş bir çerçeveden bakacak olursak, son üç yılda Çinli yetkililer yüz binlerce Uygur Türkü ve etnik Kazak Müslümanı sözde “yeniden eğitim kamplarına” ve diğer gözaltı yöntemlerine zorluyorlardı. Çinli yetkililer, bu önlemlerin aşırılık, terörizm ve ayrılıkçılığı önlemek için gerekli olduğu konusunda ısrar ediyordu. Bunları yaşayan Kazaklar dolayısıyla ekonomik iş birliği ihtimaline olumlu bakamıyordu.

Etnik bir Kazak olan Gulzira Auelkhan, “Kazakistan ve Çin’ in dost olduğuna inanmıyorum” Bence bu proje Çin’in genişlemesinin bir parçası. Sanırım diğer ülkeleri ele geçirmeye çalışıyorlar. Onlar Çin sınırları içinde “İslam’ı silmek” istiyorlar.” diyor.

Kaynak: ( https://www.pri.org/stories/2020-09-14/chinas-new-silk-road-traverses-kazakhstan-some-kazakhs-are-skeptical-chinese , 16.09.2020)