Türkler mutsuz mu?

Birleşmiş Milletler’in 20 Mart Dünya Uluslararası Mutluluk Günü  sebebiyle her yıl yayınladığı raporda 143 ülkedeki insanlardan alınan anket verilerinden yararlanılmıştır. Mutluluk sıralaması, kişilerin yaşam memnuniyetine ilişkin kendi değerlendirmelerinin yanı sıra kişi başına düşen millî gelir, sosyal destek, sağlıklı yaşam beklentisi, özgürlük ve yolsuzluk gibi kriterlere dayanmaktadır.

Dünya Mutluluk  Raporu’nda  üst sıralarda İskandinav ülkeleri vardır. Halkın   yaşamlarını nasıl değerlendirdiğini ölçen rapora göre 2021 yılında insanların mutluluk algısındaki en büyük etken Covid-19 salgını  olmuştur.  Önceki yıllarda yapılan anketlerde  halkın devlete ve kurumlara olan güveni arttıkça, kriz zamanlarında daha mutlu olabildikleri ortaya konmuştur.

Bu yılki  rapora göre  İskandinav ülkeleri listenin başındadır. Rapor, yaş gruplarına göre ayrı sıralamaların yer aldığı ilk rapor olup, dünyanın bazı  ülkelerinde gençler arasında yaşam memnuniyetinin düşüşe geçtiğini göstermektedir. Kuzey Amerika, gençlerin yaşlılara göre daha az mutlu olduğu   bölgedir.

Mutluluk Raporu’nun kurucu editörlerinden John Helliwell, ankette her katılımcıdan hayatlarını bir bütün olarak, neye değer verdiklerini dikkate alarak puanlandırmalarını  istemiştir. Rapor, yaşam değerlendirmelerini açıklamaya yardımcı olmak için 6 temel değişkeni inceler. Bunlar; kişi başına düşen GSYİH, sosyal destek, sağlıklı yaşam beklentisi, özgürlük, cömertlik ve yolsuzluk algısıdır.

Finlandiya’dan sonra ikinci sırada Danimarka, üçüncü  sırada İzlanda, dördüncü   sırada İsveç, yedinci sırada  Norveç yer almaktadır. Dünya Mutluluk Raporu 2024’e  göre ilk 10 ülke şunlardır: Finlandiya, Danimarka, İzlanda, İsveç, İsrail, Hollanda, Norveç, Lüksemburg, İsviçre ve Avustralya.

2021-2023 arasında dünyanın her bölgesinde olumsuz duygular kadınlarda, erkeklerden daha yaygındır. Olumlu duygular  fazla değişmemiştir.  Gençler, büyük yaş gruplarına  göre olumlu hislere daha çok sahiptir. Küresel mutluluk eşitsizliği son on yılda tüm bölgelerde yüzde 20’den fazla artmıştır. Kuşaklararası mutluluk değerlendirmesi de farklılık göstermektedir. Buna göre, 1965’ten önce doğanlar yaşam değerlendirmeleri anketinde 1980’den sonra doğanlara (Y kuşağı ve Z kuşağı)  göre  dörtte bir puan daha yüksektir.

Listenin geri kalanındaki bazı ülkeler  şöyledir: 14’ncü sırada Avusturya, 20’nci  sırada İngiltere, 23’ncü sırada ABD, 28’nci sırada Suudi Arabistan, 36’ncı sırada İspanya, 51’nci sırada Japonya, 64’ncü sırada Yunanistan. 2023 raporunda 106’ncı sıradaki Türkiye, 2024 raporunda 98’nci sıraya yükselmiştir.

Finlandiya, yedinci yıl üst üste dünyanın en mutlu ülkesi olmuştur.  Bu ülke güçlü refah toplumu, devlet yetkililerine güven, düşük yolsuzluk seviyeleri ve ücretsiz sağlık ve eğitim sistemiyle ön plana çıkmaktadır.  Fakat, Finlandiya da intihar oranı da yüksektir. Bu bir çelişkidir.  Yaşam standartları  birçok ülkeye göre çok ileride olan Finlandiya’da pandemiyle birlikte  intiharlar  artmıştır. İntiharlar AB ortalamasından  fazladır. Yalnızlık, kışın sürekli sisli, kapalı ve karanlık havası, Kasım ayı ile başlayan Mart ayına ve bazen Nisan’a kadar süren bunaltıcı bir iklim bunun nedeni olabilir.

Helsinki Üniversitesi’nde mutluluk araştırmacısı olan Jennifer De Paola, Finlilerin doğayla olan yakın bağlarının ve sağlıklı iş-yaşam dengelerinin yaşam memnuniyetlerine önemli katkılarda bulunduğunu  açıklamıştır.  AFP’ye  açıklama yapan  De Paola, başarının  maddi

kazançla eşdeğer tutulduğu ABD’ye  göre Finlilerin “başarılı bir yaşamın ne olduğuna ilişkin daha ulaşılabilir bir anlayışa” sahip olabileceklerini açıklamış ve  “Finlandiya toplumuna güven, özgürlük ve yüksek düzeyde özerklik duygusu nüfuz etmiş” demiştir.

Dünyada en mutlu ülkeler dünyanın en büyük ülkelerini  kapsamamaktadır. İlk 10 ülke arasında sadece Hollanda ve Avustralya’nın nüfusu 15 milyonun üzerindedir.  2006-2010  döneminde  mutlulukta en  fazla düşüş Afganistan, Lübnan ve Ürdün’de yaşanırken, Doğu Avrupa ülkeleri Sırbistan, Bulgaristan ve Letonya’da   artışlar  olmuştur.

Kuzey Amerika, Avustralya ve Yeni Zelanda’da 30 yaş altı grupların mutluluğu 2006-2010 döneminden bu yana  düşerken, daha yaşlı kuşaklar gençlerden daha mutlu  duruma gelmiştir. Orta ve Doğu Avrupa’da mutluluk aynı dönemde her yaşta önemli ölçüde artarken, Batı Avrupa’da her yaştan insan benzer düzeyde mutluluk  açıklamıştır. Amerika Birleşik Devletleri ve Almanya en mutlu 20 ülke arasından çıkarak  23’ncü ve 24’ncü olurken,  Kosta Rika ve Kuveyt 12’nci ve 13’ncü sıralardan ilk 20’ye girmiştir.

Rapor, genç kuşakların dünyanın çoğu bölgesinde yaşlı akranlarından daha mutlu olduğunu ortaya koymuştur. Kuzey Amerika, Avustralya ve Yeni Zelanda’da 30 yaş altı grupların mutluluğu 2006-2010 döneminden bu yana önemli ölçüde düşmüş, daha yaşlı kuşaklar gençlerden daha mutlu  duruma gelmiştir.  Orta ve Doğu Avrupa’da mutluluk aynı dönemde her yaşta önemli ölçüde artarken, Batı Avrupa’da her yaştan insan benzer düzeyde mutluluk  açıklamıştır.

Raporun editörü Kanadalı Ekonomist John F. Helliwell’in  tespiti önemlidir: “2021 yılında Gallup Dünya Anketi’nde takp edilen her üç iyilik kategorisinde de ciddi bir artış olduğunu gördük. Yabancılara yardım etme, gönüllülük faaliyetleri ve bağışlar 2021 yılında dünyanın her tarafında arttı ve pandemi öncesi seviyelerin neredeyse yüzde 25 üzerine çıktı.” Endeks değerlendirilirken ülkelerin kişi başına düşen gelir, özgürlük, sağlık ve sosyal yardım imkanları, yolsuzluk karnesi, eğitim ve alım gücü dikkate alınmaktadır.

Mutluluk endeksinde son sıraları alan ülkeler; Zambiya, Malawi, Tanzanya, Sierra Leone, Lesotho, Botswana, Ruanda, Zimbabve, Lübnan  ve Afganistan’dır. Taliban’ın 2020’de yönetime gelmesinin ardından en alt sıralarda kalmıştır. Rapor, gençlerin yaşlılara göre daha mutsuz olduğunu göstermektedir.

Mutluluk Raporu’nda Türkiye, 4.975 puanla genel tabloda 98’nci sıradadır. Türkiye, 30 yaş altı gençlerde 101, 60 yaş ve üzeri kategorisinde  92’ncidir.  2022 raporunda 112’nci  olan Türkiye, geçen yıl 6 basamak yükselerek 106’ncı sırada yer almıştır. 

Mutluluk sıralaması,  kişilerin yaşam memnuniyetine ilişkin kendi değerlendirmelerinin yanı sıra kişi başına düşen millî gelir, sosyal destek, sağlıklı yaşam beklentisi, özgürlük ve yolsuzluk gibi kriterlere dayanmaktadır.

Mutluluk eşitsizliğinin Avrupa dışında her bölgede arttığı ve bunun endişe verici bir durum olduğu,  artışın gelir, eğitim, sağlık hizmetleri, sosyal kabul, güven ve aile, toplum ve ulusal düzeylerde destekleyici sosyal ortamların varlığı konularındaki eşitsizlikleri yansıttığı  açıklanmıştır.

Rapor, genç kuşakların dünyanın çoğu bölgesinde yaşlı akranlarından daha mutlu olduğunu ortaya koymaktadır.  Kuzey Amerika, Avustralya ve Yeni Zelanda’da 30 yaş altı grupların mutluluğu 2006-2010 döneminden bu yana önemli ölçüde düşmüş, daha yaşlı kuşaklar gençlerden daha mutlu hâle gelmiştir.  Orta ve Doğu Avrupa’da mutluluk aynı dönemde her yaşta önemli ölçüde artmıştır.