Azerbaycan’da İkinci Türkçülük Çalışmaları: Dil Meselelerinin Müzakeresi

13 Mayıs 2024, Azerbaycan Türkleri için gelecekte gururla anılacak tarihî bir gündür. İkinci Türkçülük Çalışmaları sempozyumunda Azerbaycan’da resmî devlet dilinin adı ve dilin millî kimliği ifade etmesi konuları tartışılmıştır. “Türkçü Düşünce Birliği” (TDB) ikinci bilimsel ve teorik sempozyumunu düzenleyerek Azerbaycan’da Türk millî kimliği açısından önemli bir adım daha atmıştır. Yönetim Kurulu üyelerimiz Emekli Büyükelçi Halil AKINCI ve Prof. Dr. Bican ERCİLASUN’un da katıldığı; TDB’nin Sosyal Araştırmalar Merkezi’nde düzenlediği İkinci Türkçülük Çalışmaları sempozyumunun ana konusu “Dil Meselelerimiz” olarak belirlenmiştir.

TDB Yönetim Kurulu’nun İkinci Türkçülük Çalışmaları “Dil Meselelerimiz” sempozyumunun sonuç bildirgesi aşağıdaki gibidir:

“1- Dilimizin Kuzey Azerbaycan’daki mevcut durumu, birkaç istisna dışında hiçbir dönemde bu kadar yüksek olmamıştı.

 2- Ancak bu durum Kuzey Azerbaycan için geçerlidir, Güney Azerbaycan’da dil alanında hassas sorunlar devam etmektedir.

 3- Bu sorunlar dilimizin resmî adı, kullanım alanının sınırlı olması, yazım kuralları ve alfabesi, terim sorunu, dilimizin yabancı kelimelerle doldurulması, isim ve soyadlarımızın millî olmaması, eğitim sistemi, medyanın, internetin, reklamların, kanunların ve diğer dillerin dili, Türk dünyasında ortak bir iletişim aracının bulunmamasının yanı sıra resmî belgelerin dilinde de kendini göstermektedir.

4- Sıralanan sorunların başında dilimizin gerçek ve tarihi adının resmîleştirilmesi ihtiyacı gelmektedir.

 5- Azerbaycan Cumhuriyeti’nde devlet dili rakipsiz dil statüsünde olmalıdır. Dile ilişkin olarak alınan resmî kararlarda yer alan görevlerin yerine getirilmesi gerekmektedir.

 6- Dilimizin dış etkilerden arındırılmasının önündeki engeller kaldırılmalıdır.

 7- İsim ve soyisimler millîleştirilmesi uzun zamandır ertelenen sorunlardan biridir. Eğitim alanının millîleştirilmesi ve modernleştirilmesi günümüzün talebidir.

 8- Resmî belgelerde olduğu gibi medya, internet, reklam ve benzeri alanlarda da dilimize gereken önem verilmelidir.

 9- Türk dünyasında ortak bir iletişim aracı olarak Türkiye Türkçesinin olanakları daha geniştir.

 Dil bizim kimliğimizdir, hatta varlığımızdır. Dil alanındaki sorunları çözmek günümüzde acil bir görevdir.

 Türkçü Düşünce Birliği – Yönetim Kurulu. Bakü, 13 Mayıs 2024.”

Bu sempozyuma Azerbaycan’ın güneyinden kuzeyinden, Borçalı’dan ve Türkiye’den birçok önemli bilim insanları katılmıştır. Bilindiği üzere Karamanoğlu Mehmet Bey, 13 Mayıs 1277 tarihinde Türkçeyi resmî dil olarak ilan etmiş ve bu nedenle bugün Türkiye’de “Türk Dil Bayramı” olarak kutlanmaktadır. Dil meselelerine ilişkin bu sempozyumun böylesine tarihî bir güne denk gelmesi hem sembolik hem de ilmî açıdan Azerbaycan ve dünya Türklüğü için gurur kaynağıdır.