-
-
-
Yükleniyor...
Yükleniyor...
2020-12-02
ABD, Uygur Türklerinin zorla çalıştırılmasını gerekçe göstererek Xinjiang Üretim ve İnşaat Kolordusunun (XPCC) pamuk ürünlerinin ithalatını yasakladı.
ABD Gümrük ve Hudut Muhafaza İdaresinden yapılan açıklamada, İç Güvenlik Bakanlığının tüm ABD limanlarındaki personele, XPCC’den gelen pamuk ürünlerinin alıkonulması talimatını verdiği duyuruldu.
Açıklamada, “Gümrük ve Hudut Muhafazaya Bağlı Ticaret Ofisi, tutukluların istihdamı dahil zorla çalıştırma yöntemi ile üretildiğine yönelik alınan makul bilgiler üzerine XPCC’nin ürettiği pamuk ürünlerine Gümrük Geçişini Durdurma Emri (WRO) uygulanması talimatı verdi.” denildi.
2020-12-08
IPVM, Çinli teknoloji devi Huawei ve yine Çin’in en büyük yapay zekâ şirketlerinden Megvii’nin 2018’de Uygurlar için yüz tanıma sistemi üzerinde çalıştıklarına dair raporlara ulaştığını bildirdi. İlgili dokümanları, kamera gözetleme teknolojileri üzerine çalışan ABD merkezli bağımsız şirket IPVM, Washington Post’la paylaştı.
Dokümanlar, “Uygur Alarmı” adı verilen sistemde, yüz tanımasıyla tespit edilen Uygurlar için yetkililere uyarı gittiğini gösteriyor.
2020-12-08
Rahile Dawut
Açık Toplum Üniversite Ağı (OSUN), Aralık 2017’den beri kayıp olan tanınmış Uygur folkloristi Rahile Dawut’u, beşerî bilimler alanında ilk OSUN Fahri Profesörü olarak adlandırdı.
2020-12-09
İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), Çin’i Uygurlara teknoloji kullanarak baskı yapmak ve büyük bir veri programı ile Uygur Türklerini gelişigüzel gözaltına almakla suçladı.
Aksu vilayetinden 2 binden fazla tutuklunun listesine ulaşan HRW, yaptığı açıklamada ”Entegre Ortak Operasyonlar Platformu” (IJOP) adlı büyük veri programının söz konusu listedeki kişileri hedef aldığını ve yetkililerin bu kişileri daha sonra siyasi eğitim kamplarına gönderdiğini bildirdi.
”Gözetleme Programı” olarak nitelendirilen veri programının Karakaş’tan kişilerin gözaltına alınmasında da kullanıldığına dikkat çekilen açıklamada, yurt dışından bir numaradan 4 kez aranan bir kişinin IJOP veri sistemi tarafından ”hassas ülkelerle bağlantılı” kategorisine alındığına işaret edildi.
Rapor, Doğu Türkistan’daki potansiyel tehditleri izlemek için kullanılan büyük veriye dayalı Entegre Ortak Operasyonlar Platformunun (IJOP) çalışmaları hakkında yeni ayrıntılar sunuyor. Rapora göre yetkililer, insanları tutuklamak için mesele “1980’lerden sonra doğmak”, “karmaşık sosyal bağlara sahip olmak” veya “uygunsuz (cinsel) ilişkiler” de dahil olmak üzere pek çok “şüpheli” davranışları kaydediyor ve buna göre tutukluyor. Yani veri sistemi, Çin tarafından oluşturulan şüpheli davranış kategorisine girenleri seçiyor ve yetkililere haber veriyor, yetkililer buna göre insanları kampa alıyor.
2020-12-10
Saddam Abudusalamu, eşi Nadire ve oğlu Lütfi
Avustralya’nın Sidney kentinde yaşayan bir Uygur ailesi, üç yıllık zorunlu ayrılıktan sonra bugün mutlu bir şekilde yeniden bir araya geldi. Çinli yetkililer 2017’de Sadam Abudusalamu’nun ailesinin pasaportlarına el koydu. 3 yıl sonra Avustralya hükümetinin çabasıyla Abudusalamu eşi Nadire ve oğlu Lütfi ile kavuştu.
2020-12-10
Dünyaca ünlü futbolcu Antoine Griezmann, Dünya İnsan Hakları Günü dolayısıyla yaptığı açıklamada Çin’in Doğu Türkistan’daki faaliyetleri nedeniyle Çinli teknoloji devi Huawei ile reklam anlaşmasını iptal ettiğini duyurdu.
La Liga takımlarından Barcelona’da forma giyen Fransız millî futbolcu, Huawei’nin Uygur Türklerine yönelik yüz tanıma sistemi geliştirilmesine katkı sağladığının ortaya çıkmasının ardından bu şirketle bağını kopardığını açıkladı. Barcelona oyuncuları da Griezmann’ın aldığı karara destek verdi.
2020-12-11
10 Aralık’ta “Xinjiang Pedagoji Üniversitesi”nde “Kültürel Gelişim Enstitüsü”, “Xinjiang İnsan Hakları Araştırma Merkezi” ve “Xinjiang İslami Çinlileştirmeyi Araştırma Merkezi” kuruldu. Çin medyaları “Kültürel Gelişim Enstitüsü”nün görevi Uygurlara “Zhong Hua Kültürü”nü yaymak ve özleştirmek, “Xinjiang İslami Çinlileştirmeyi Araştırma Merkezi”nin amacı ise İslam’ın Çinlileştirilme yönünü hızlandırmak dedi.
2020-12-14
Washington’daki Komünizm Kurbanları Anma Vakfı üyesi ve Çin konularındaki çalışmalarıyla bilinen Adrian Zenz, Çin’in Uygur Türkleri ve diğer azınlıkları pamuk tarlalarında zorla çalıştırdığına dair rapor yayımladı.
Zenz , Küresel Politika Merkezinde (CGP) yayınlanan ve Çin hükümetine ait resmî raporlar ve yerel haberlere dayandırdığı raporunda, Doğu Türkistan’da yüz binlerce kişinin pamuk tarlalarında zorla çalıştırıldığını öne sürdü.
Belgeleri ortaya çıkaran Zenz, resmî belgeler ve haberlerden elde ettiği sonuçların “tarihsel ölçekte” önem taşıdığını vurguladı.
2020-12-15
Uluslararası Ceza Mahkemesi, Çin Komünist Partisinin Doğu Türkistan halkına karşı soykırım yaptığı ile ilgili davada soruşturma başlatmadan önce daha fazla delil talep ettiğini söyleyerek davayı kabul etmediğini bildirdi.
6 Temmuz 2020’de Sürgündeki Doğu Türkistan Hükümeti ve Doğu Türkistan Milli Uyanış Hareketi ortaklaşa Çin Komünist Partisinin Uygurlara karşı soykırım ve insanlığa karşı suç işlediği iddiasıyla Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne dava açmıştı.
2020-12-15
Abdukadir Celalidin
Ünlü Uygur şair Abdukadir Celalidin’in yazdığı tahmin edilen, Doğu Türkistan’daki toplama kampını ve zulmü anlatan “Yanarım Yok” şiiri sosyal medyada yayılmaya başladıktan sonra dünyadaki Doğu Türkistanlılar ve Türkiye’de çok beğenildi. “Bu şiir 21. yüzyılın şiiri, Abdukadir Celalidin Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterilmesi lazım.” diyen ünlü Türkolog ve Türk Dil Bilimci Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun bu şiiri çok beğendiğini ifade etti ve Türkiye Türkçesine çevirdi.
Şiiri Uygur Türkçesinde dinlemek için buraya tıklayınız.
Şiirin Türkiye Türkçesine çevirisini okumak için buraya tıklayınız.
2020-12-15
İngiltere Parlamentosu Dış İlişkiler Komitesi; Çin’in Uygur toplama kampları ve burada Uygur işçilerinin çalıştırılması, İngiliz şirketlerinin bu durumdan faydalanmalarının nasıl engelleneceği ve dış dünyadaki Uygur mültecilerin içinde bulunduğu kötü durumu tartışmak üzere 15 Aralık’ta “Xinjiang Gözaltı Kampları” başlıklı bir oturum düzenledi. İngiltere Parlamentosu Dışişleri Komisyonu Başkanı Tom Tugendhat’ın başkanlık ettiği toplantıya, yukarıdaki konulara ilişkin görüş ve önerilerini ifade eden ve soruları yanıtlayan aktivist ve uzmanlar katıldı.
Dünya Uygur Kurultayı Başkanı Dolkun İsa, İngiliz hükümetinin Uygur konusundaki tutumunu eleştirip İngiliz hükümetini bu konuda daha güçlü, etki yaratıcı adımlar atmaya çağırdı.
İngiltere’nin Asya’dan Sorumlu Devlet Bakanı Nigel Adams, bazı giyim markalarının zorunlu işçiliğin görüldüğü bölgelerde yetiştirilen pamuğu dolaylı yoldan tedarik ettiğine ilişkin çıkan haberler konusunda parlamentoda değerlendirmede bulundu.
Nigel Adams parlamentoya yaptığı açıklamada, “Xinjing’da ve Çin’in diğer bölgelerinde zorunlu Uygur işçiliğinin kanıtı inandırıcı ve Birleşik Krallık hükümeti için derinden rahatsız edici” dedi.
2020-12-15
Avrupa Parlamentosu, Çin’in Uygur Türklerine ve diğer Müslümanlara yönelik kötü muamelesini ve zorla çalıştırma uygulamasını kınayarak, bundan sorumlu tutulan Çinli yetkililere yaptırım için AB ülkelerine çağrıda bulundu.
Avrupa Parlamentosu (AP) milletvekilleri, siyasi grupların “Zorla çalıştırma ve Xinjiang Uygur Özerk Bölgesindeki Uygurların durumu” konulu ortak karar tasarısını kabul etti.
Tasarıda “Çin hükümetinin yürüttüğü zorla çalıştırma, özellikle Uygur, Kazak, Kırgız ve diğer Müslüman azınlık gruplarının Sincan’daki fabrikalarda ve kapalı kamplarda sömürülmesi sistemi, zorla çalıştırılan kişilerin Çin’in başka yerlerine gönderilmesi, bilinen Avrupa markaları ve şirketlerinin zorla çalıştırmadan faydalandığı gerçeği” kuvvetli şekilde kınandı.
2020-12-16
ABD’li video gözlem denetimi ve analizi şirketi IPVM, Alibaba’nın geliştirdiği bulut veri sistemi Cloud Shield’ın özellikle Uygur Türklerini etnik azınlık olarak tanımlamak üzere kod geliştirdiğini öne sürdü.
İddiaya göre, Cloud Shield’da görüntüleri kategorilere ayırmak için yapılan sınıflandırma kodlarında “gözlük”, “maske” ve “cinsiyet” gibi sınıflandırmalar yapılırken özellikle Uygurları tanımlayan bir kod yer aldı.
2020-12-17
CNN’in haberine göre Çin polisi yurtdışındaki Uygurların sosyal medya hesabını takip ederek, onların Doğu Türkistan’daki akrabalarına baskı yapıyor. Yurt dışındaki Uygurlar Twitter, Instagram, Facebook gibi sosyal medya hesaplarında bir şey paylaştığı zaman polisler Doğu Türkistan’daki akrabalarının evine gidiyor ve onlara baskı yapıyor.
2020-12-21
ABD yönetimi, Başkan Donald Trump’ın görev süresinin dolmasına bir ay kala Çinli yetkililere insan hakları ihlalleri konusundaki iddialar nedeniyle ek vize sınırlamaları getirdi.
Dışişleri Bakanı Mike Pompeo vize kısıtlamasının dinî ibadetlerini yerine getirenler, etnik azınlık gruplar ve muhaliflere baskı uygulanmasından sorumlu olduğu ya da buna katkı sağladığı düşünülen yetkilileri etkileyeceğini belirtti.
Pompeo yaptığı açıklamada, ‘‘Çin’in otoriter yöneticileri Çin halkının ifade, din ve barışçıl toplanma özgürlüklerini katı şekilde kısıtlıyor. ABD bu gibi insan hakları ihlallerinde bulunanların ülkemizde hoş karşılanmayacağını açıkça gösteriyor.’’ dedi.
2020-12-23
Fransa, Çin’in Sincan bölgesinin pamuk tarlalarında yarım milyon Uygur Türkünü zorla çalıştırdığı sürece Çin-AB yatırım anlaşmasını imzalamayacağını açıkladı.
Fransa Dış Ticaret Bakanı Franck Riester, Fransa’nın yalnızca Pekin’in Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmelerini onaylaması koşuluyla AB-Çin anlaşmasını destekleyeceğini söyledi.
Riester, “Temel Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmelerinin, özellikle de zorla çalıştırmanın kaldırılmasına ilişkin sözleşmenin onaylanmasına ilişkin yeterli taahhütleri henüz elde etmedik.” dedi.
2020-12-29
Tech Transparency Project adlı insan hakları teşkilatının en son araştırmasına göre Apple’ın Çinli tedarikçisi Lens Technology’nin uzun süredir Uygurları zorla çalıştırdığı ortaya çıktı. Bu şirket yine Amazon ve Tesla’nın da tedarikçisi durumunda. Apple sözcüsü Josh Rosenstock, Lens Technology olmak üzere tüm Çinli tedarikçilerini araştırdığını ve hiçbirinde Uygurların zorla çalıştırılmasının söz konusu olmadığını açıkladı.
Apple, Nike, Amazon, Volkwagen, Coca-Cola gibi ABD ve Alman devleri 2020 yılında Uygurların zorla çalıştırılmasıyla ilgili çok kez eleştirilmişti.
2020-12-28
Amerikan BuzzFeed haber sitesinin Çin’in resmi kayıtlarına, kamplarda bulunanlardan aldığı bilgilere ve uydulardan temin ettiği görüntülere dayandırdığı haberinde, bölgedeki 135 toplama kampın yakınına büyük fabrikaların kurulduğunun tespit edildiği belirtildi.
Elde edilen görüntüler üzerinden yapılan incelemede, kurulan fabrikaların toplam alanının 19 milyon 500 bin metrekareye tekabül ettiği ve Çin’in halen oralarda fabrika kurma faaliyetlerine devam ettiği ifade ediliyor.
2016’da başlayan zorla çalıştırma faaliyetleri kapsamında, 1 milyondan fazla Uygur’un bu fabrikalarda çalıştırıldığına işaret edilen haberde, fabrikaların büyük bir çoğunluğunun 2018’de inşa edildiği bilgisine yer veriliyor.
2020-12-29
İstanbul’da yaşayan Uygur Türkleri, Çin yönetimi tarafından kamplarda zorla tutulan aileleriyle görüşmek ve durumlarını öğrenmek için Çin’in İstanbul Başkonsolosluğu önünde bekleyişlerini sürdürüyor.
Aralarında akademisyen, iş insanı ve memurların da bulunduğu aile üyelerine yıllardır ulaşamayan Uygur Türkleri, yakınlarıyla görüşmek ve haber almak için yazdıkları dilekçeleri Sarıyer’deki Çin İstanbul Başkonsolosluğuna getirdi. Konsoloslukta herhangi bir yetkiliyle görüşemeyen Uygur Türkleri, ellerinde yakınlarının fotoğraflarının bulunduğu dövizleri taşıyarak isteklerini anlatmak ve dilekçelerini sunmak için 8 gündür bekliyor.
2020-12-30
“Türkiye-Çin Suçluları İade Anlaşması”nın 26 Aralık’ta Çin Meclisi Yüksek Komite Toplantısı’ndan geçmesi birçok medya organında yer aldı. Bu haber Türkiye’de yaşayan Uygur Türlerini çok tedirgin etti. Son zamanlarda Türk polislerinin ani tutuklamalarına maruz kalan Uygur Türkleri bu haberin yayılmasıyla çok endişelendi.
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, 2020 dış politikasının değerlendirildiği toplantıda soruları yanıtladı. Bakan Çavuşoğlu, Türkiye ve Çin arasında 2017’de imzalanan ancak TBMM’nin henüz onaylamadığı “Suçluların İadesi Anlaşması”na ilişkin soru üzerine, Türkiye’nin birçok ülkeyle mutat suçluların iadesi ya da adli iş birliği anlaşması imzaladığını belirterek, “Fakat Çin’le olan bu anlaşmayı ‘Türkiye, Uygurları Çin’e teslim edecek.’ diye yorumlamak doğru değil.” değerlendirmesinde bulundu.
Anlaşmanın suçluların iadesiyle ilgili olduğunun altını çizen Çavuşoğlu, bugüne kadar Çin’in Türkiye’deki Uygurlara yönelik iade taleplerinin olduğunu ancak Türkiye’nin bu konuda adım atmadığını belirtti. Çavuşoğlu, “Teröristlerle masum insanlar arasında ayrım yapılması gerektiğini söylüyoruz. Aynı şekilde, bunun suistimal edilmemesi gerektiğini de söylüyoruz. Herkese söylüyoruz, Çin’e de diğerlerine de. Yani terörle mücadele bahanesiyle masum insanlara zulmetmeyi biz kabul etmeyiz.” ifadesini kullandı.
