Büyük Türkçü Elçibey 82 yaşında

Büyük Türkçü Elçibey 82 yaşında

Alparslan Türkeş ve Ebulfez Elçibey, Bakü Azadlık Meydanı, 1992

Asıl adı “Ebulfez Kadir Kuloğlu Aliyev” olan Ebulfez Elçibey, Nahçıvan’ın Keleki kasabasında 24 Haziran 1938 tarihinde dünyaya geldi. II. Dünya Savaşı yıllarında babasını yitirrdi. Azerbaycan Bakü Devlet Üniversitesi Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü mezunu olup, Mısır’da tercümanlık yapmıştır. “Tolunoğulları Devlet Tarihi” (1969) ile doktor unvanını kazandı. 1970’li yıllarda, Azerbaycan’ın bağımsızlığı için mücadele etmeye başlayan Elçibey, 1976 senesinde Sovyetler Birliği’ne karşı propaganda yaptığı gerekçesiyle tutuklanmış, daha sonra şartlı tahliye ile serbest bırakılmıştır.

1988-1989 seneleri arasında Azerbaycan halkına bağımsızlık mücadelesi yolunda öncülük etti ve halkından büyük destek gördü. Ayaz Muttalibov’un ardından, %63’lük oy oranıyla, bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti’nin ikinci cumhurbaşkanı oldu. M. Emin Resulzade’nin 1918 yılında “Bir kere yükselen bayrak, bir daha inmez” dediği bayrağını tekrar yükseltti. Rus ordularını Azerbaycan Cumhuriyeti’nden çıkardı. Devletin resmi dilinin Türkçe olduğunu ilan etti. Fakat, Elçibey’den sonra ‘’Türk dili” tekrar “Azerbaycan dili” olarak değiştirildi. Latin alfabesini uygulamaya koydu. Ermeni saldırısı ve işgallerine, oluşturduğu gönüllü birliklerle karşı koydu.

Türkçülük bilinci konusunda yazdığı bir yazıda şunları dile getirmiştir:
“… Üçüncü sınıfa kadar atalarımızı Medyalı, kendimizi ise Azerbaycanlı sanıyordum. Türk olduğumuzu bilmiyordum. Sınıf ve yurttan arkadaşlarım Malik Mahmudov ve Zakir Memmedov’la ayrı görüşteydik. Ben Türk değil Azerbaycanlıyım diyordum. Onlar ise Türk’sün, Türk’üz ancak bu tarih kitapları seni kandırmış diyorlardı. Anladığımı bu kişilerin de yardımıyla üçüncü sınıfta anladım…”

Bağımsız Azerbaycan’ın mimarı, büyük Türkçü Elçibey, tedavi için geldiği Ankara’da 22 Ağutos 2000 tarihinde vefat etti.
Siz xalqın sevgisilə haqqa çatacaqsınız, Bütöv Azərbaycan yolunda, Tolunoğulları Devleti, Müstəqillik: ikinci cəhd adlı eserleri bulunmaktadır.

***

(Azerbaycan Türkçesi)

Əsl adı “Əbülfəz Qədirqulu oğlu Əliyev ” olan Əbülfəz Elçibəy, Naxçıvanın Kələki kəndində 24 iyun 1938-ci ildə dünyaya gəldi. II Dünya Müharibəsi illərində atasını itirdi. Azərbaycan Bakı Dövlət Universiteti Ərəb Dili və Ədəbiyatı ixtiasini bitirib, Misirdə tərcüməçilik etmişdir. “Tulunilər Dövləti Tarixi” (1969) mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək tarix elmləri namizədi alimlik dərəcəsini aldı. 1970-ci illərdə , Azərbaycanın müstəqilliyi üçün mübarizə etməyə başlayan Elçibəy, 1976-cı ildə Sovet İttifaqında millətçi və antisovet təbliğat aparmaqla ittiham olunaraq həbs edildi, daha sonra sərbəst buraxıldı.

1988-1989-cu illər arasında Azerbaycan xalqına müstəqillik mübarizəsi yolunda öncülük etdi və xalkından böyük dəstək gördü. Ayaz Mütəllibovdan sonra 63% səs toplayaraq Azərbaycan Respublikasının ikinci prezidenti oldu. M. Əmin Rəsulzadənin 1918-ci ildə “Bir kərə yüksələn bayraq, bir daha enməz ” dediyi bayrağını təkrar yüksəltdi. Rus ordularını Azərbaycan Respublikasından çıxardı. Dövlətin rəsmi dilinin Türkçə olduğunu elan etdi. Fəqət , Elçibəydən sonra ‘’Türk dili” təkrar “Azərbaycan dili” olaraq dəyişdirildi. Latın əlifbasını keçdi. Erməni hücumu və işğallarına, yaratdığı könüllü birliklərlə qarşı qoydu.

Türkçülük şüuru mövzusunda yazdığı bir yazıda bunları dilə gətirmişdi:
“… Üçüncü sinfə qədər atalarımızı Midyalı, özümüzü isə Azərbaycanlı bilirdim. Türk olduğumuzu bilmirdim. Sinif və yataqxanadan dostlarım Malik Mahmudov və Zakir Məmmədovla ayrı görüşdəydik. Mən türk deyil Azərbaycanlıyam deyirdim. Onlar isə türksən, türkük ancaq bu tarix kitabları səni aldadıb deyirdilər . Səhvimi bu dostlarımın da köməyi ilə üçüncü sinifdə anladım…”

Müstəqil Azərbaycanın memarı, böyük Türkçü Elçibəy, müalicə üçün gəldiyi Ankarada 22 Avqust 2000-ci ildə vəfat etdi.
Siz xalqın sevgisi ilə haqqa çatacaqsınız, Bütöv Azərbaycan yolunda, Tulunilər Dövləti, Müstəqillik: ikinci cəhd adlı əsərləri vardır.