Atom Bombasına Sahip Ülkeler

2025 itibarıyla atom bombasına (nükleer silaha) sahip olan ülkeler iki ana kategoriye ayrılır:

Resmî Nükleer Güçler

(Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması – NPT kapsamında tanınan ülkeler)

Bu ülkeler, 1 Ocak 1967’den önce nükleer silah test etmiş olmaları nedeniyle NPT tarafından “nükleer silah sahibi devlet” olarak kabul edilir:

1. Amerika Birleşik Devletleri (ABD)
2. Rusya Federasyonu (Sovyetler Birliği’nin halefi)
3. Çin Halk Cumhuriyeti
4. Birleşik Krallık (İngiltere)
5. Fransa

NPT Dışında Nükleer Güce Sahip Olanlar

(Bu ülkeler NPT’ye ya taraf değildir ya da nükleer silaha sahip olduğunu açıklamış fakat NPT’ye aykırı biçimde edinmiştir).

6. Hindistan – NPT’ye taraf değil, 1974’te ilk test.
7. Pakistan – NPT’ye taraf değil, 1998’de test etti.
8. İsrail – Resmî olarak nükleer güç olduğunu kabul etmez, ancak yaklaşık 80-200 nükleer başlığa sahip olduğu düşünülmektedir.
9. Kuzey Kore (KDHC) – 2003’te NPT’den çekildi, 2006’dan bu yana birçok nükleer test gerçekleştirdi.

Potansiyel Nükleer Güce Yakın Ülkeler (Şüpheli veya geliştirme aşamasında)

Bu ülkelerin doğrudan nükleer silahı yoktur ancak askeri nükleer kapasiteye sahip olabilecek teknik altyapıları vardır:

• İran – Nükleer programı var; nükleer silah edinme potansiyeline sahip ama henüz nükleer test yapmadı.
• Suudi Arabistan – Bazı raporlarda nükleer silah geliştirme niyeti olduğu iddia ediliyor.
• Japonya, Güney Kore, Almanya – Gelişmiş nükleer altyapıya sahip olup, siyasi irade durumunda kısa sürede nükleer silah geliştirme kapasitesine sahip oldukları düşünülüyor (bu duruma “nükleer eşik ülkesi” denir).

Toplam Nükleer Başlık Sayısı

(2024 Tahmini- SIPRI verisi)

“SIPRI”, Stockholm International Peace Research Institute ifadesinin kısaltmasıdır. Türkçesi ile, Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü

Kendi nükleer silah programı olmayan

fakat başka bir ülkenin (çoğunlukla ABD’nin)

nükleer silahlarını topraklarında bulunduran ülkeler.

Bu durum özellikle NATO’nun “nükleer paylaşım” (nuclear sharing) politikası çerçevesinde karşımıza çıkar.

Bu tanıma uyan ülkeler (2024 itibariyle):

Belçika

• Kleine Brogel Hava Üssü’nde yaklaşık 20 ABD B61 tipi taktik nükleer bomba olduğu tahmin ediliyor.
• Kendi nükleer silahı yok.

Almanya

• Büchel Hava Üssü’nde 15–20 adet ABD B61 nükleer bombası olduğu düşünülüyor.
• Almanya’nın nükleer silah programı yok ama bu bombaları taşıyabilecek uçakları var (Tornado).

Hollanda

• Volkel Hava Üssü’nde yaklaşık 10–15 ABD nükleer bombası bulunduğu tahmin ediliyor.
• Kendi nükleer silahı yok.

İtalya

• Aviano ve Ghedi üslerinde toplamda 20–40 adet ABD nükleer bombası bulunuyor olabilir.
• İtalya’nın da kendi üretimi nükleer silahı yok.

Türkiye

• İncirlik Hava Üssü’nde tahminen 20–50 civarında ABD B61 nükleer bombası konuşlandırılmış durumda.
• Türkiye’nin resmi olarak nükleer silah programı yoktur.

Önemli Notlar:

• Bu ülkeler Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT)’na taraftır ve nükleer silah sahibi olmayan devletler kategorisindedir.
• Ancak NATO içindeki bu “nükleer paylaşım” düzenlemesi, bazı uzmanlarca NPT’nin ruhuna aykırı olarak yorumlanmaktadır.

ABD’nin denizaşırı nükleer silah politikası

ABD, Soğuk Savaş’tan bu yana müttefik ülkelerde taktik nükleer silahlar konuşlandırmıştır. 1990’ların başlarında bu sayı yüzlerce idi; bugün birkaç düzineyle sınırlıdır.

Verilen bilgiler, aşağıdaki güvenilir, kamuya açık kaynaklara ve uluslararası güvenlik uzmanlarının yayınlarına dayanmaktadır. Bunlar hem akademik hem de resmi ve yarı-resmi nitelikte çalışmalardır. Aşağıda bu bilgilerin temel kaynakları sıralanmıştır:

Akademik ve Politik Araştırma Kurumları

1. Federation of American Scientists (FAS)

• Hans M. Kristensen ve Matt Korda tarafından hazırlanan yıllık raporlar:
• • “Status of U.S. Nuclear Weapons in Europe”
  • “Nuclear Notebook” serisi (Bulletin of the Atomic Scientists dergisinde yayınlanır)
  • https://fas.org

Özellikle NATO ülkelerindeki ABD nükleer silahlarının sayısı, üs yerleri ve nükleer paylaşım mekanizmaları hakkında en güncel verileri sağlar.

2. Bulletin of the Atomic Scientists

• Dünyanın en saygın nükleer politika dergilerinden biri.
• Kristensen ve Korda’nın “Nuclear Notebook” yazı dizisi burada düzenli yayınlanır.
• https://thebulletin.org

3. North Atlantic Treaty Organization (NATO) Resmî Belgeleri

• NATO’nun nükleer stratejisi hakkında resmî bilgiler:
  • Deterrence and Defence Posture Review (2012)
  • NATO Nuclear Policy sayfaları
  • https://www.nato.int

Ancak NATO, hangi ülkede kaç silah olduğu konusunda genellikle resmî sayı vermekten kaçınır.

4. Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI)

• Yıllık “SIPRI Yearbook” raporları:
  • Nükleer silah dağılımı, kontrol ve anlaşmalar hakkında dünya çapında istatistik sağlar.
  • https://sipri.org

Hukukî ve Anlaşma Temelli Belgeler

5. Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT)

• 1968 tarihli, 1970’te yürürlüğe giren uluslararası anlaşma.
  • Özellikle 1. ve 2. maddeleri, nükleer silahların aktarılmasını ya da edinilmesini yasaklar.
  • Nükleer paylaşımın bu maddelere ne kadar uyduğu halen tartışma konusudur.
  • https://www.un.org/disarmament/wmd/nuclear/npt/

Diğer Önemli Kaynaklar ve Uzman Görüşleri

6. James Acton, Nikolai Sokov, Jeffrey Lewis gibi nükleer silah uzmanlarının kitapları ve makaleleri

(Örnek: Arms Control Wonk blogu ve Carnegie Endowment for International Peace çalışmaları)

7. ABD Savunma Bakanlığı (DoD) belgeleri

• Özellikle “Nuclear Posture Review” raporları

Sonuç:

Verilen bilgiler, yukarıda belirtilen çok sayıda bağımsız ve resmî kaynağın çapraz doğrulanmış analizlerine dayanmaktadır. Sayılar tahminî olabilir (özellikle nükleer silah sayıları), çünkü hem ABD hem NATO bu bilgileri tam olarak açıklamaz. Ancak FAS ve SIPRI verileri, uluslararası güvenlik topluluğunca en güvenilir açık kaynaklar kabul edilir.

Bu ülkelerin bu bombaları kullanabilme detayları aşağıdadır:

NATO içindeki “nükleer paylaşım” sistemi çerçevesinde, atom bombası üretmeyen ancak topraklarında ABD’ye ait nükleer silahları bulunduran ülkelerin bu silahları nasıl kullanabileceği konusu son derece önemli, karmaşık ve stratejik boyutları olan bir meseledir.

Aşağıda bu adım adım ve detaylı şekilde belirtilmektedir:

1. NATO Nükleer Paylaşımı Nedir?

NATO’nun nükleer stratejisinin bir parçası olan bu düzenleme, nükleer silaha sahip olmayan NATO ülkelerinin, savaş zamanında ABD’nin nükleer silahlarını kullanmak üzere hazırlıklı olmalarını amaçlar.

• Nükleer silahlar ABD’ye aittir.
• ABD kuvvetlerinin kontrolündedir.
• Ancak savaş durumunda NATO kararıyla, ev sahibi ülkelere teslim edilebilir.

2. Silahlar Nerede ve Nasıl Bulunduruluyor?

• ABD’nin taktik nükleer bombaları (genellikle B61 tipi) bu ülkelerdeki NATO hava üslerinde, “WS3” (Weapons Storage and Security System) denilen yer altı sığınaklarında saklanır.
• Bu üslerde hem ABD hem ev sahibi ülke personeli vardır.
• Bombalar, ev sahibi ülkeye ait savaş uçakları tarafından taşınmak üzere uyumludur. (örneğin, Almanya’da Tornado, Belçika’da F-16, Türkiye’de F-16)

3. Kontrol ve Yetki Kimin

Normal Zamanlarda:

• Tüm nükleer silahlar ABD’nin kontrolü altındadır.
• ABD personeli tarafından kilitlenmiş durumdadır. Ev sahibi ülke erişemez.
• Her bomba, ABD’nin elektronik güvenlik kodları (Permissive Action Links-PAL) ile korunur.

Savaş Zamanında:

1. NATO Konseyi, nükleer silah kullanımına onay verir.
2. ABD Başkanı, kendi yetkisiyle kullanım izni (release authority)
3. Bu durumda, ABD kodları açar ve bombalar ev sahibi ülke uçaklarına yüklenebilir.
4. Nihaî karar ve kontrol hâlâ ABD’dedir. Ev sahibi ülke bu silahları kendi başına kullanamaz.

Yani: Kritik nokta — bu ülkelerin nükleer bombaları kendi kararlarıyla tek başlarına kullanma yetkileri yoktur.

4. Ev Sahibi Ülkelerin Hazırlıkları

• Uçaklar nükleer silah taşıyabilecek şekilde özel modifikasyonlardan geçirilmiştir.
• Pilotlar nükleer görevler için eğitilmiştir.
• Tatbikatlar yapılır (örneğin, NATO’nun “Steadfast Noon” tatbikatı).

5. Bu Düzenlemenin Hukukî Dayanağı

• NATO içinde meşrû sayılır, ama bazı hukukçulara göre bu durum, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT)’nin birinci ve ikinci maddelerine aykırıdır.
• Ancak NATO, bu düzenlemenin barış zamanı transfer içermediği ve savaş hâlinde NPT hükümlerinin artık uygulanamayacağı yorumunu yapar.

6. Risk ve Eleştiriler:

• Siyasi istikrarsızlık durumlarında bu silahların güvenliği endişe yaratabilir
• Halk desteği eksikliği: Birçok ev sahibi ülkede kamuoyu nükleer silahların topraklarında bulunmasına karşıdır.
• Bu sistem, nükleer silah kullanım eşiklerini düşürmekle eleştirilir.

Özet: