Toryum Tabanlı Nükleer Yakıt Yol Haritası

Aşağıda, Türkiye için Toryum Tabanlı Nükleer Yakıt Yol Haritası stratejik, teknik ve kurumsal adımlar dahil olmak üzere kapsamlı biçimde sunulmuştur:

Türkiye İçin Toryum Tabanlı Nükleer Yakıt Yol Haritası

Vizyon

Türkiye’nin sahip olduğu zengin toryum rezervlerini stratejik enerji kaynağına dönüştürerek, nükleer yakıt bağımsızlığı ve temiz enerji üretiminde öncü bir ülke haline gelmesi.

I. Toryum Tabanlı Yakıt Teknolojisinin Tanımı ve Önemi

1. Toryum-232’nin Avantajları:

• • Doğal olarak bol bulunur (Türkiye dünya rezervlerinin %13’üne sahip).
  • Uranyuma göre daha düşük radyotoksisite ve uzun ömürlü atık üretir.
  • U-233’e dönüştürülerek yüksek verimli fisil yakıt haline gelir.
  • Silah yapımına daha az elverişlidir (nükleer silah yayılmasını önleme açısından avantaj).

2. Türkiye İçin Stratejik Olması

• • Türkiye’de zengin rezervlere sahip olunmasına rağmen henüz değerlendirilmemektedir.
  • Zenginleştirme ve yeniden işleme altyapısı olmadan enerji üretme olanağı sağlar.
  • Enerji dışa bağımlılığını ve nükleer atık risklerini azaltır.

II. Aşamalandırılmış Yol Haritası

A. Kısa Vadeli Hedefler (0–5 yıl)

1. Ulusal Toryum Envanterinin Güncellenmesi

• • MTA ve TÜBİTAK öncülüğünde saha araştırmalarının derinleştirilmesi.
  • Kızılcaören (Eskişehir), Gölhisar (Burdur), Aksu (Isparta) başta olmak üzere rezervlerin kantitatif değerlendirmesi.

2. Toryum AR-GE Enstitüsü Kurulması

• • Üniversiteler, TÜBİTAK, TAEK (veya NDK), Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve ASELSAN iş birliğiyle “Toryum Teknolojileri Enstitüsü”.
  • Yakıt simülasyonu, nükleer yakıt testleri ve reaktör fiziği üzerine uzmanlaşacak araştırma laboratuvarları.

3. Uluslararası İş birliği Başlatılması

• • Hindistan, Kanada, Güney Kore ve Çin ile teknoloji transferi ve ortak pilot projeler. Bilhassa Çin ile sıkı iş birliği yapılmalıdır.
  • IAEA (UAEA) destekli toryum uygulama programlarına katılım.

B. Orta Vadeli Hedefler (5–15 yıl)

1. Deneysel Reaktör Programı (Toryum tabanlı)

• • Küçük modüler CANDU tipi ya da MSR (Eriyik Tuz Reaktörü) prototipi kurulması.
  • Türkiye’de test reaktörüyle yerli toryum yakıtının fizibilite çalışmaları.

2. Yerli Toryum Yakıt Üretimi Pilot Tesisi

• • Toryum oksit (ThO₂) üretimi için kimyasal işleme tesisi kurulması.
  • MOX ve Th-MOX yakıt çubuğu üretim kabiliyeti.

3. Toryum Lobiciliği ve Hukuki Çerçeve

• • Mevzuatta “stratejik nükleer yakıt” olarak toryumun tanımlanması.
  • Ulusal Nükleer Yakıt Kanunu taslağı oluşturulması.

C. Uzun Vadeli Hedefler (15–30 yıl)

1. Toryumla Çalışan Tam Ölçekli Nükleer Santral

• • Yerli toryum kaynaklı yakıtla çalışan 300–700 MW kapasiteli CANDU ya da MSR reaktör inşası.
  • Enerji üretiminin %10’unun toryum bazlı sistemlerden sağlanması.

2. Yeniden İşleme ve Atık Yönetimi Kapasitesi

• • U-233 geri kazanımı için yeniden işleme tesisleri kurulması.
  • Toryum atıklarının güvenli şekilde bertarafı ve çevresel etkilerin minimize edilmesi.

3. Toryum İhracat ve Teknoloji Transferi

• • Fazla toryum rezervlerinin ihracı şimdilik düşünülmemesi.
  • Nükleer teknoloji ihraç edebilen bölgesel merkez ülke olunması.

III. Kurumsal Yapılanma ve Politika Araçları

IV. Riskler ve Önlemler

Sonuç ve Tavsiye

• • Türkiye’nin toryum potansiyeli, enerji güvenliği ve nükleer bağımsızlık açısından stratejik bir fırsattır.
  • Toryum tabanlı sistemlere geçiş, uzun vadeli bir strateji ve çok paydaşlı planlama gerektirir.
  • Bu yol haritası ile Türkiye, 2040 sonrası dönemde nükleer enerji üretiminde toryuma dayalı lider ülkelerden biri olabilir.

Çin’in Nükleer Santralinde Toryum Kullanması Durumu

Çin, bazı nükleer reaktörlerinde toryum kullanma çalışmalarına başlamıştır. Henüz ticari ölçekte tam yerleşmiş bir teknoloji olmasa da Çin bu alanda dünyadaki en ileri deneysel programlardan birini yürütmektedir.

Çin ve Toryum: Durum Özeti

1. Deneysel Reaktör: MSR (Eritik Tuz Reaktörü)

• • Reaktör tipi: Molten Salt Reactor (MSR) – Eritik Tuz Reaktörü
  • Yakıt: Toryum ve Uranyum karışımı
  • Yer: Gansu Eyaleti, Wuwei Çölü (batı Çin)
  • Başlangıç tarihi: 2021 yılında test çalışmaları başladı.
  • Hedef: İlk küçük prototip reaktör (2 MW termal), başarılı olursa daha büyük ticari modeller geliştirilecek.

2. Neden Toryum?

Çin’in toryum rezervleri bol ve toryum, uranyuma göre:

• • Daha verimli yakıt döngüsü sağlar.
  • Silah üretimine elverişli izotoplar üretmez, bu nedenle nükleer silah yayılmasına karşı daha güvenlidir.
  • Daha az uzun ömürlü radyoaktif atık üretir.

3. Ticari Ölçekte Kullanımı

• • Çin toryum kullanan reaktörleri sadece deneysel ve araştırma düzeyinde işletmektedir.

Bugünkü Atom Bombalarının Gücünün Hiroşima’ya Atılan ile Kıyaslanması

Günümüzdeki atom bombalarının gücü ile 1945’te Hiroşima’ya atılan bomba (kod adı: “Little Boy”) karşılaştırıldığında, aradaki fark devasa boyutlardadır.

Aşağıda bu kıyaslama hem teknik verilerle hem de etkisel sonuçlarla özetlenmiştir:

Hiroşima Bombası – “Little Boy” (1945)

Modern Nükleer Bombalar (Termonükleer/Sıcak Füzyon Silahları)

Örnek: ABD – B83 Bombası

Örnek: Rusya – Tsar Bomba (deneme, 1961)

Karşılaştırmalı Tablo: Hiroşima vs. Modern Nükleer Silahlar

Sonuç: Ne Değişti?

            1. Güç ve Yıkım Artışı:

• • • Modern termonükleer silahlar Hiroşima bombasından 80 ila 3.000 kat daha güçlü.
    • Sadece bir bombayla büyükşehirleri tamamen yok etme potansiyeline sahiptirler.

         2. Teknoloji Farkı:

• • • Hiroşima bombası bir fisil (bölünme) silahıydı.
    • Modern bombalar ise füzyon (birleşme) süreciyle çok daha fazla enerji üretir (Hidrojen bombası = termonükleer).

        3. Stratejik Amaç:

• • • Hiroşima bombası taktik bir silah olarak kullanıldı.
    • Günümüz silahları stratejik caydırıcılık için kullanılmak üzere tasarlanmıştır (örneğin ABD-Rusya karşılıklı imha doktrini).

Not

Bugün 15 kilotonluk bir bomba bile dünya kamuoyunda büyük bir felaket olarak görülürken, 1 megatonluk bir nükleer patlama bir kıta savaşına eşdeğer etkiler yaratabilir. Bu nedenle nükleer silahların yayılmasının önlenmesi, insanlığın güvenliği açısından kritik bir konudur.