İlteriş (Kutluk) Kağan, Mustafa Kemal ve Kocatepe Camii

Bu yazı Aralık 2011’de yazılmış ve yayımlanmıştı. Güncelliğini koruyor olmasına istinaden tekrar yayımlanmaktadır.

“(11) Yukarıda Türk tanrısı, Türk mukaddes yeri, suyu öyle tanzim etmiş. Türk milleti yok olmasın diye, millet olsun diye babam İlteriş Kağanı, anam İlbilge Hatunu göğün tepesinde tutup yukarı kaldırmış olacak. Babam kağan on yedi erle dışarı çıkmış dışarı.

(12) yürüyor diye ses işitip şehirdeki dağa çıkmış, dağdaki inmiş, toplanıp yetmiş er olmuş. Tanrı kuvvet verdiği için Babam kağanın askerleri kurt gibi imiş, düşmanı koyun gibi imiş. Doğuya, batıya asker sevk edip toplamış, yığmış. Hepsi

(13) yedi yüz er olmuş. Yedi yüz er olup ilsizleşmiş, kağansızlaşmış milleti, cariye olmuş, kul olmuş milleti, Türk töresini bırakmış milleti,  ecdadımın töresince yaratmış, yetiştirmiş. Tölis, Tarduş milletini arda tanzim etmiş.” (Orhun Abideleri, Kül Tigin Abidesi Doğu Yüzü)

Orhun Abideleri Türk tarihinin zirvesidir. Sahiplerinin tevazuundan, diğerlerinin husumetinden dolayı varlığından hiç bahsedilmeyen Türk medeniyetinin en büyük delilidir. Dağılmış bir milletin nasıl ve ne şekilde yeniden şahlanıp devlet kurduğunu anlatır.

Merhum Prof. Dr. Muharrem ERGİN Hoca: “Bir kavmi millet yapabilecek eser. Asırlar içinden milli istikameti aydınlatan ışık.” der Orhun Abideleri kitabının önsözünde.

***

1919 Yılının Temmuz’unda, Erzurum’da, Erzurum Kalesi komutanlığına ait küçük bir odada bir toplantı yapılmaktadır. Toplantıya başkanlık eden bizzat düşmanları tarafından “Yüzyılın Dâhisi” olarak nitelendirilen Mustafa Kemal Paşa’dır. Odada, Gazi Paşa ile beraber; Rauf (Orbay) Bey,  Kazım Karabekir Paşa, Hüsrev (Gerede) Bey, Süreyya (Yiğit) Bey, Refik (Saydam) Bey, Kazım (Dirik) Bey, Mazhar Müfit (Kansu) Bey ve Münir (Akkaya) Bey’ler olmak üzere toplam dokuz kişi vardır.

Toplantıda vatanın içinde bulunduğu şartlar konuşulmaktadır. Vatanın çeşitli yerleri işgal altındadır ve Başkent’te de İtilaf Devletlerinin temsilcileri ve askerleri vardır. Millet perişan ve mustarip, ordu yorgun ve bitkindir. Harb-i Umumi’den milyonu aşan şehit, daha fazla kayıp, esir ya da sakatla çıkılmıştır.

Gazi Paşa’ya göre üç ihtimal vardır:

1. Galip devletlerden birisinin himayesine girmek,
2. Padişahın etrafında toplanarak ve Düvel-i Muazzamanın uygun göreceği yerde devleti devam ettirmek,
3. Taksim kaçınılmaz olduğuna göre kurtuluş çareleri aramak.

Cennetmekân “Ne yapmak lazım gelir?” sorusunu önce kendi düşüncelerine göre cevaplandırır.

“Arkadaşlar tek tedbir; hâkimiyet-i milliyeye müstenid, bilakaydı şart, müstakil bir Türk devleti teşkil etmek ve bu hedefe behemehâl vasıl olmaktır.” İzahata devam eder. Özetle: “ bu hedefe giden yolda vazife ağır, müşkül hatta tehlikelidir. Sarptır, haşindir, çetindir. Hayati tehlike vardır. Her arkadaşımızın bunları çok iyi düşünerek ve sadece kendi iradesi ile, şartlarını değerlendirerek kararını vermesi gerekmektedir. Hemen karar almak mecburiyetimiz yoktur.” der ve son olarak: “ böyle büyük bir davayı başarmak teşebbüsünü ele alacak organizasyonun ve milli vazifenin başına geçecek zatın kim olacağı kati fikrim yoktur. Bu tayin hakkı bu anlarda sizlerin, ondan öteye de safha safha milletindir.” diyerek sözlerini bitirir.

Sabaha kadar süren ilk toplantı sona ermiştir. Herkes kendi vicdanı ve şartları ile yalnız kalır. Fakat karar çabuk verilir. Hemen ikinci toplantı yapılır.

Parola tektir. “Ya ölüm, ya muvaffakiyet ve zafer…”

Gazi Paşa, “başkan olmak isteyen var mı?” diye sorar, ittifakla “kendisinin” olması uygun görülür. Büyük insan kabul eder ancak bir şartı vardır: “emirlerine itaat ister”. Bu talebe de itiraz edilmez.

Ve böylece yola çıkılmıştır… Dokuz yiğit hazırlıklarına girişirler…

***

Erzurum’da, bu gece yaşanırken vatan karmakarışıktır.

Yunan İzmir’e asker çıkarmış, içeriye doğru ilerlemektedir. Kimi yerde karşı çıkıp silah sıkanlar kimi yerde ise karşılayıcı çıkıp medet dileyenler vardır.

Antalya İtalyan, Çukurova, Antep, Urfa ve Maraş havalisi önce İngiliz sonra Fransız işgaline uğrar.

Doğu’da Ermeniler iyice coşmuş, yapmadıklarını bırakmamaktadırlar.

Edirne ve havalisi de Yunan işgalindedir.

Düşman sadece Yunan da değildir. Kendimizden bir takım sütü bozuklar dağınıklığı fırsat bilip köy, kasaba ilçe ve hatta şehirleri basarak yağma yapmakta, haraç almakta, vermeyenleri “sallandırmakta”, gözlerine kestirdikleri kadın ya da kızları beraberlerinde götürmektedir.

Irz, can ve mal güvenliği hem “gâvur”ların hem de kendi içimizden bir takım fırsatçı eşkıya güruhunun tehdidi altındadır.

Her silahlı grup kendi divan-ı harbini kurmuş, yargılama yapmaktadır.

İstanbul’da, Başkent’te, Zillullah-ı fil Arz* düşman gemilerinin toplarının gölgesi altındadır.

Şehrin asayişi İtilaf Kuvvetleri’nin komiserleri tarafından kontrol altındadır. Evler basılmakta, istedikleri kişi hemen Bekirağa Bölüğüne konuk edilmektedir. Hatta bir keresinde içinde sadrazamın (başbakan) bulunduğu makam arabası trafik kurallarını ihlal ettiği için bir İngiliz yüzbaşısı tarafından karakola çekilmiştir.

Yani; devlet yoktur, ya da daha doğru ifadesi ile yok hükmündedir.

Devletsizlik kargaşa, kaos ve düzensizlik ortaya çıkarmıştır. Bu şartlarda birçok kişi kahramanca, bir şeyler yapmak için büyük gayret sarf etmektedirler. Bu gayretler dağınık, mevzii, organize olmayan gayretlerdir ancak Türk milletine zaman kazandırdığı da bir gerçektir.

Tam da böyle bir ortamda bir Türk başbuğu çıkar ve haykırır:

“Temel prensip, Türk milletinin haysiyetli ve şerefli bir millet olarak yaşamasıdır. Bu, ancak tam istiklale sahip olmakla gerçekleştirilebilir. Ne kadar zengin ve bolluk içinde olursa olsun, istiklalden yoksun bir millet, medeni insanlık dünyası karşısında uşak olmak mevkiinden daha yüksek bir muameleye layık görülemez.

……

Hâlbuki Türk’ün haysiyeti, gururu ve kabiliyeti çok yüksek ve büyüktür. Böyle bir millet esir yaşamaktansa yok olsun daha iyidir.

O halde, ya istiklal ya ölüm”

Ve herkesi birleştirir…

***

Türk tarihinin sadece yer ve isimler hariç; oluş, etki ve sonuç itibarı ile birbirine tıpatıp benzeyen tarihin iki farklı kesitinin ikisinde de, dönemin kahramanları, aynı yoldan geçerek aynı sonuca, hür ve müstakil bir Türk devletine ulaşmışlardır. Bu kahramanların birincisi 7. Yüzyılda İlteriş (Kutluk) Kağan, diğeri 20. Yüzyılda Mustafa Kemal’dir.

İlteriş (Kutluk) Kağan on yedi erle ünleyince “şehirdeki dağa çıkmış, dağdaki inmiş. Yetmiş kişi olmuşlar, sonra yedi yüz… Askerleri kurt gibi imiş, düşmanı koyun gibi imiş. Kağansızlaşmış milleti, cariye olmuş, kul olmuş milleti, Türk töresini bırakmış milleti, ecdadının töresince yaratmış.”

Gazi Paşa ise Erzurum’da, Kale Kumandanlığındaki sekiz yiğit ile başlamış ve oradan seslenmiş. O’da şehirdekini dağa çıkarmış, dağdakini şehre indirmiş… Sel olup akmışlar yel olup esmişler…

26 Ağustos 1922 (Kocatepe)’de şafak sökmüş, 11 Ekim 1922’de (Mudanya Mütarekesi) sabah olmuştur. 9 Eylül günü vize ile gidilen İzmir’in** ve dolayısıyla Vatan’ın tapusu ise 24 Temmuz 1923’de (Lozan Antlaşması) Türk milleti adına tescil olunmuştur.

Yüzyılın İlteriş (Kutluk) Kağan’ı, İngilizlere göre 20. Yüzyılın Dâhisi, Büyük Gazi Mustafa Kemal ; “kurt gibi askeri ile ilsizleşmiş, kağansızlaşmış milleti, cariye olmuş milleti, kul olmuş milleti, ecdadının töresince yaratmış, milletini orda tanzim etmiştir.”

***

Yüce Din’imizde Cuma’nın şartlarından birisi de hür olmaktır. Bayrağı esir, vatanı işgal altında olan bir millet hür değildir. Gazi Paşa önderlik ettiği bu millet için yaptıklarıyla, Cuma’nın şartlarından en önemlisinin yerine gelmesini sağlamıştır. Bu ülkede yaşayan Türkler milliyetleri kadar dinlerini rahatça yaşayabilmelerini, hür olarak ibadetini yapabilmelerini O büyük insana borçludurlar.

Bugün Türk milletine düşen görev; O’nun başkent yaptığı Ankara’da, yattığı yerin tam karşısında, Anıtkabir’i gören tepedeki, Cumhuriyet döneminde yapılan en büyük cami olan Kocatepe Camii’nin adını, “Mustafa Kemal Camii” olarak değiştirmektir.

* Allah’ın yeryüzündeki gölgesi.

** Falih Rıfkı (Atay) ve Yakup Kadri (Karaosmanoğlu) gazeteci olarak kurtuluşta İzmir’e gidebilmek için İngiliz ve Fransız vizelerini almadan gemiye binememişlerdir.