Latin Amerika’da yaşayan Türkler

Derin Tarih dergisinden Fatma Nur Uçar’ın “Güney Amerika’daki Osmanlı Torunları: El-Turcolar” başlıklı yazısında belirtildiği üzere:

1821-80 yılları arasında çoğunluğunu Avrupalıların oluşturduğu 11-12 milyon insan “yeni dünya” olarak da isimlendirilen deniz aşırı ülkelere göç etmiş; göçmenlerin %85’i Amerika kıtasının muhtelif bölgelerine yerleşmişti. Bu göçmenlerin içinde Osmanlı/Türk asıllı tebaa önemli bir pay sahibidir. Rahmetli Kemal Karpat’ın bir araştırmasına göre 1860-1914 yılları arasında 1 milyon 200 bin Osmanlı tebaası Amerika’ya göçmüştü ve bunların yarısını Suriye ve Lübnanlılar teşkil ediyordu. Bu dönemde Osmanlı ülkesinden Amerika’ya göç her geçen yıl biraz daha artıyordu. Resmî kayıtlara göre 1890’da 2.176 olan göçmen sayısı 1891’de 3.957 ve 1892 Haziran ayı sonu itibariyle 6.335 olarak gerçekleşmişti. Bu göç eden insanlar, göçerken ve göçmenliklerinin ilk yıllarında Osmanlı tebaası oldukları, bir başka ifade ile Osmanlı pasaportu taşıdıkları için din ve milliyetlerine bakılmadan “El-Turco” olarak adlandırılmaktadırlar. Birçoğu yerleştikleri devletlerin iktisadî ve siyasî hayatlarında öncü rol oynayan El-Turcolar, başlangıçta yerlilere ve siyahîlere benzeyen bir kategoride kabul görmeseler de “beyaz” olarak da kabul edilmemişlerdi.

Ezcümle Osmanlı’dan göç edenlerin torunları olarak kabul gören Latin Amerika Türkleri, yaşadıkları ülkelere göre şöyle kategorize edilir:

Meksika’da Yaşayan Türkler

Meksika’daki Türk toplumu büyük ölçüde göçmenlerden veya 1923’ten önce Osmanlı İmparatorluğu’nda, o zamandan beri Türkiye Cumhuriyeti’nde veya bir zamanlar Osmanlı İmparatorluğu’nun bir kısmı hâlâ Türk nüfusu olan komşu ülkelerde doğan göçmenlerin torunlarından oluşur. Bunlara ek olarak son yıllarda Türkiye’den Meksika’ya gerçekleştirilen göçlerde rekor artış yaşanmaktadır. 2019’dan bu yana Türkiye’den Meksika’ya 30 günlük vize ile gidip de bir daha geri dönmeyen Türklerin sayısı 20 bini geçmiş bulunmaktadır. Türkiye’den Meksika’ya olan mesafe 11 bin kilometre olmasına rağmen bu uzun yolu aşan Türk vatandaşları arasında başı çekenler Çorumlular ve Ağrılılardır. Meksika’ya kalıcı olarak yerleşen Türk vatandaşlarının sayısı 2011 yılında çok az iken, tahminen máksimum 40 -50 kişi idi. 2021 yılına geldiğimizde bu sayının 1900 ile 2000 arasında olduğu söyleniyor. Bununla birlikte Meksika’ya yerleşmek için gelen Türklerin %90’ının yabancı eş ile evlilik yaptıkları kaydediliyor.

Son yıllarda sayının artmasındaki etken Türk firmalarının irili ufaklı fabrika ve yeni işyeri açmaları ile beraber Türk TV dizileri, Acun medyanın bu bölgede yerleşik olması ve Azteca Tv ile beraber programlar yapmaları ile bir hareketlilik oluşmaya başladı. Bunun yanında Meksika’nın Volkswagen, Audi, Mercedes-Benz ve Nissan gibi uluslararası otomotiv devlerine ev sahipliği yapması nedeniyle ülkeye ciddi bir mühendis göçü yaşanırken bu mühendis göçlerinde Türkler önemli bir pay sahibidir.

Bütün bunların yanında TİKA Mexico ve yeni açılan Yunus Emre Enstitüsü’nün faaliyetleri halk arasında bir samimiyet yaratıyor.

Meksika halkı Türkleri seviyor ve kabul ediyorlar. Irkçılık ve herhangi bir dışlama yapmıyorlar. Meksika’da genel olarak Avrupa’nın aksine daha çok saygı var ve işin ilginç yanı Türkiye halk nezdinde saygın bir ülke olarak kabul edilmektedir.

Bunda Kolombiyalıların, Kübalıların, Venezuellalıların tam göbeğinde olduğu birçok suç olayında Meksika’daki Türk topluluğunun yer almaması, suçlara karışmamaları ve kanunlara uyumlu olmaları büyük etkendir.

Arjantin’de Yaşayan Türkler

Arjantin’deki Türk topluluğu küçüktür ve esas olarak 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında Büyük Göç ve I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu’ndan Arjantin’e gelen Türklerden oluşmaktadır. İkinci bir dalga da II. Dünya Savaşı sırasında gelmiştir. Bazı üçüncü nesil torunlar akıcı bir şekilde Türkçe konuşmaktadır. Çok aktif olan topluluk, Ulusal Göç Müdürlüğünden gelen bir davet sayesinde genellikle Buenos Aires’teki Göçmenler Günü kutlamalarında görülmektedir. Uluslararası Göç Örgütü’nün (IOM) 2015 yılı tahminlerine göre Arjantin’de 635 Türk göçmen yaşamaktadırlar. Osmanlı İmparatorluğu’ndan bu yana gelen göçmenlerin çoğu Arap (çoğunlukla Suriyeliler ve Lübnanlılar) iken bir kısmı da Sefarad Yahudileri ve Ermenilerdi. Buna rağmen Arap-Arjantinliler yanlışlıkla Türk olarak adlandırılmaktadır. Bunun bir örneği eski başkan Carlos Saúl Menem’in lakabıdır. Bunun nedeni göçmenlerin gelişi nedeniyle “Türk-Osmanlılar” olarak kaydedilmiş olmalarıdır, aynı şekilde ilk Arjantin nüfus sayımlarında da yer almışlardır.

Resmî rakamlara göre Arjantin’deki Yahudi varlığı 250-260 bin arasındadır. Yine resmî rakamlara göre bunların yüzde 30’u Seferad Yahudisi, yani İspanya’dan Osmanlı’ya göç etmiş Türk soyundan gelen Yahudilerdir. Seferad Yahudilerinin Arjantin’deki sayısı 100 bini aşıyor. Şili’de ise rakam 2-4 bin civarında. Güney Amerika ülkelerinde yaşayan Seferadilerin yüzde 50’si Arjantin’de bulunuyor.

1914’te “Türk-Osmanlılar” yabancı nüfusun %1,9’unu temsil ediyordu ve beşinci en büyük göçtü. 1900’lerin başında, Reconquista Caddesi’nin 200 metre yukarısına kadar uzanan Buenos Aires’in Retiro semtinin Catalinas Norte bölgesinde bir Türk-Osmanlı mahallesi gelişti. Sektör, Buenos Aires’teki 8.000 Osmanlı’nın çoğunu yoğunlaştırdı. Birçoğu tüccardı ve kendi gazeteleri bulunuyordu.

Brezilya’da yaşayan Türkler

Brezilya’da yaşayan Türk toplumuyla ilgili Brezilya’da 635 Türk göçmenin yaşadığı tahmin edilirken Brezilya istatistiklerine göre 2024 yılı itibarıyla Brezilya’da 2.902 Türk kökenli insanın yaşadığı tespit edilmiştir. Brezilya’daki Türklerin %80’i São Paulo’da yaşamaktadır. Rio de Janeiro’da Grande Tijuca bölgesi, mücevher mağazalarına ve tipik Türk mutfağı sunan restoranlara ev sahipliği yapan, Türk referanslarının önemli bir merkezi olarak kabul edilir. Geçmişte Osmanlı’dan Brezilya’ya göç edenlere “Türk” deniliyordu. Brezilya’daki Türkler, eski Osmanlı topraklarında yaşamış Arap veya diğer uyruklu göçmenlerle karıştırılmamalıdır.

Bununla birlikte, 1960 yılında gemisi batan ve Türklerden oluşan bir grubun geldiği ‘‘PRAİA DE CANOA QUEBRADA’’ isminde bir Brezilya köyü bulunmaktadır.

O dönem bir tepenin üzerine çizdikleri Türk bayrağımız buranın sembolü olmuş.

Türkler bölgeyi terk etmiş olsa da ay yıldızlı bayrağımızın izi kalmış.

Günümüzde turistik bir köy olan bu yerde her ne kadar Türk olmasa da bizler tarafından pek bilinmiyordu.

Dahası bu köyün alışveriş yapılan yerlerinde Türk ürünleri dahi bulunmakta…

Ay-yıldızlı ürünler göz kamaştırıyor…

Bu ürünlere bakıldığında hakikaten Türk izleri burada kalıcı olmuş…

Hatta sahil ve plaj yoluna girildiğinde yol üstündeki evlerde dahi ay-yıldızdan izlere rastlamak mümkün…

Üstelik köyün meydanında bile ay-yıldızlı izler bulunuyor…

Venezuela’da Yaşayan Türkler

Venezuela’daki Türkler büyük ölçüde göçmenlerden veya 1923’ten önce Osmanlı İmparatorluğu’nda , o zamandan beri Türkiye Cumhuriyeti’nde veya bir zamanlar Osmanlı İmparatorluğu’nun bir parçası olan ve hâlâ bazı Türk nüfusu bulunan komşu ülkelerde doğan göçmenlerin torunlarından oluşur. Ülkede tahminî 27.000 Türk vatandaşı yaşamaktadır.

Türk olmamasına rağmen Türk adının verildiği yerler

Turks ve Caicos Adaları

Bu adalarda hiç Türk yaşamamasına rağmen Türk adının konma sebebi adada yetişen ve “turk’s head” adı verilen bir tuz kaktüsünün çiçeğinin Türk fesine benzetilmesidir.

Kaynakça:

Amerika Bizimdir Türklerin Amerika’yı İşgali / Bıyıklı Kasırga

Türk Amerikan İlişkileri: 1919 – 1997 : Fahir Armaoğlu

Anadolu Ajansı. (2003). Fifty Thousand Turkish Students Educated Abroad. Anadolu News Agency. Retrieved June 26,

2003, from the World Wide Web: http://www.turks.us/article.php?story=20030519170527753

Ahmed, F. (1986). Turks in America: The Ottoman Turk’s Immigrant Experience. Connecticut: Columbia International Press.

Akinci, U. (2002). Germanification of Turkish-Americans. Retrieved September 28, 2003, from the World Wide Web:

http://gencturkler2.8m.com/IMMIGRANTS/turkish_torque.html

Altschiller, D. (1995). Turkish Americans. In V. Rudolph (Ed.), Gale Encyclopedia of Multicultural America (Vol. 2, pp.

1364-1373). Detroit: Gale Research.

Appadurai, A. (1998). Modernity at Large : Cultural Dimensions of Globalization. Minneapolis, MN: University of Minnesota Press.

Appadurai, A. (2000). Globalization. Durham, NC: Duke University Press.

Bali, R. N. (2004). Anadolu’dan Yeni Dünya’ya: Amerika’ya Göç Eden Türklerin Yaşam Öyküleri.

Barber, B. R. (1996). Jihad vs. McWorld (1st Ballantine Books ed.). New York: Ballantine Books.

XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nden Latin Amerika’ya Göç Hareketi-Özcan Kılıç

Barkey, H. J. (2000). State-Society Relations – The Struggles of a “Strong” State. Journal of International Affairs, 54(1), 20.

Benmayor, R., & Skotnes, A. (1994). Migration and Identity. Oxford ; New York: Oxford University Press.

El Turko Günlükleri Latin Amerika’da Osmanlı İzleri-İsrafil Kuralay

Bilge, B. (1996). Turkish-American Patterns of Intermarriage. In B. C. Aswad & B. Bilge (Eds.), Family and gender among

American Muslims: issues facing Middle Eastern immigrants and their descendants (pp. 327). Philadelphia: Temple University Press.

Cornell, S. E., & Hartmann, D. (1998). Ethnicity and Race : Making Identities in a Changing World. Thousand Oaks, Calif.: Pine Forge Press.

Ergil, D. (2000). Indentity Crises and Political Instability in Turkey. Journal of International Affairs, 54, 43.

EuroAmericans.net. (2003). Population of European-American and other ethnic groups in the United States.

EuroAmericans.net. Retrieved November 13, 2003, from the World Wide Web:

http://www.euroamericans.net/census2000.htm

Ferris, M. (1995). Turks. In J. T. Kenneth (Ed.), The Encyclopedia of New York City. New York: Yale University Press.

Giddens, A. (2000). Runaway World : How Globalisation is Reshaping Our Lives. New York: Routledge.

Gordon, J. L. (1931). The Turkish American Controversy over Nationality. The Journal of International Law., 25, 658-669.

Gregory, D. (1995). Imaginative Geographies. Progress in Human Geography, 19, 447-485.

Guvenc, B. (1998). Secular Trends and Turkish Identity. Journal of International Affairs, II(4).

Halman, T. (1980). Harvard Encyclopedia of American Ethnic Groups. In S. Thernstrom (Ed.), Harvard Encyclopedia of American Ethnic Groups (pp. xxv, 1076). Cambridge, Mass.: Belknap Press.

INS. (2001). Statistical Yearbook. The U.S Immigration and Naturaliz Service. Retrieved January 15, 2003, from the World Wide Web: http://www.ins,gov

Jackson, P. (1994). Maps of Meaning : an Introduction to Cultural Geography. London ; New York: Routledge.

Karpat, K. (1995). Turks in America. In T. D. Stephane (Ed.), Les Annales de L’Autre Islam (Vol. 3, pp. 231-252). Paris: Erism.

Kaya, İ. (2003). Shifting Turkish American Identity Formations in the United States. Unpublished Dissertation, Florida State University, Tallahassee.

Kaya, İ. (2004). Turkish American Immigration History and Identity Formations. the Journal of Muslim Minority Affairs, 24.

Lewis, B. (1961). The Emergence of Modern Turkey. London, New York,: Oxford University Press.

Palanithurai, G., & Thandavan, R. (1998). Ethnic Movement in Transition: Ideology and Culture in a Changing Society. New

Delhi: Kanishka Publishers Distributors.

Amerika’daki Türk İmgesi : Justin McCarthy

Shanks, C. (2002). Immigration and the Politics of American Sovereignty, 1890-1990. Ann Arbor: The University of Michigan Press

Tosun Bekir Bayraktaroğlu-Amerika’da Bir Türk

Oral Sander-Türk-Amerikan İlişkileri