Pasaport endeksleri

Dünyada vize bilgileriyle ilgili haberler veren “VisaGuide World” adlı internet sitesinde çıkan yeni endekse göre, İspanya dünyanın en güçlü pasaportuna sahip ülkeler arasındadır. Endeks’te 200 ülke arasında Türkiye daha önce olduğu gibi 94. sıradadır. Ekim ayında yayınlanan“Henley Pasaport Endeksi” ise Singapur’u ilk sırada göstermiştir. VisaGuide World’ün sıralamasına göre Japonya pasaportu en güçlü ülkeler arasında 15. sırada yer alırken, ilk 20’ye giren Avrupa dışındaki tek ülke olmuştur. Almanya’yı İtalya, Fransa, Hollanda, Finlandiya, İsveç, Norveç, Danimarka, Çekya, Portekiz, Macaristan ve Lüksemburg izlemiştir. Tabloda ilk 10 ülke yer almıştır.

Benzer bir kuruluş olan “Henley Pasaport Endeksi” Ekim ayından bu yana yeni endeks yayınlamamıştır. Henley Endeksi, dünyadaki pasaportların, sahiplerinin önceden vize almadan erişebilecekleri destinasyon sayısına göre yapılan bir sıralamadır.

Endeks, en doğru seyahat bilgileri veri tabanı olan Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’nin (IATA) verilerine dayanır. Son araştırması 104 ülkeyi kapsamıştır. Türkiye endekste Rusya Federasyonu ile birlikte 116 “Visa-free score”la 49’ncu sıradadır. İlk 3 ülke Singapur, Japonya ve Finlandiya’dır.

Her iki endekste Türkiye alt sıralardadır. Bunun sebebi Türk vatandaşlığının kolay elde edilmesidir.

Türkiye’de ikamet izni sahibi yabancılara, ülkede kesintisiz 5 yıl çalışma izni alarak yaşamaları ve diğer şartları da sağlamaları durumunda vatandaşlık verilir. Mevzuatta olmayan düzenleme ile vatandaşlık verilen Suriyeli’lerin ileride vatandaşlıkları i̇ptal edilebilir. Türkiye’de vatandaş olma süreci, belli şartların karşılanmasına bağlıdır. Bu şartlar; Türkçe dil bilgisi, Türkiye’de kendisini ve ailesini geçindirecek mesleğe ve gelire sahip olma, kamu düzeni ve millî güvenlik bakımından engel oluşturmama kriterleridir. Türk vatandaşı ile yapılan evlilik en az 3 yıl sürdürülmelidir.

Bu süreçte para karşılığında Türk vatandaşlığı alınabilmesi şarta bağlıdır. Bunun için 400 bin dolar değerinde bir gayrimenkul satın almak yeterlidir. Alınacak gayrimenkul, ancak izin verilen bölgelerden olabilir. Vatandaşlığın kazanımı için aranan şartlar, Vatandaşlık Kanunu’nda belirlenmiştir. Kanun’un 11’nci maddesinde bazı şartlar öngörülmüştür. Bu şartlar yerine getirilse bile bence en önemli şart Türkçe dil bilgisidir. Türkçe bilmeyen bir kişinin Türk vatandaşı olmaması gerekir.

Uygulamada 400 bin dolar karşılığında vatandaşlık alanlar için bu şart aranmamaktadır. Her Türk vatandaşı gibi sonradan vatandaş olanlar askerlikleri gelince asker olacaklardır. Askerlikte komutanın hücum emrini bilmeyen sonradan asker olanların Türkçe bilmediği için komutanın yüksek sesle verdiği emri yanlış anlayarak onu öldürmesi doğaldır. Çünkü emrin ne olduğunu bilmeyen yabancıdan asker olmaz.

Ben, babam rahmetli Süleyman Karluk Romanya Köstence doğumlu olduğu için Romanya vatandaşı oldum. Böylece aynı zamanda da Avrupa Birliği vatandaşıyım. Bu vatandaşlığı alabilmem, Romence sınavında başarılı olmama bağlıydı. Bunun için 6 ay yoğun Romence ders aldım ve sınav sonrasında Romanya Bayrağı karşısında Romence yemin ettim.

Romanya`da vatandaşlık yemini, Romanya’ya göç eden veya vatandaş olmak isteyenlerin yerine getirmesi gereken şarttır. Yemin töreni, vatandaşlık hakkı kazanan kişilerin Romanya devletine olan bağlılığını ifade ettiği için önemlidir. Yemin, Romanya vatandaşı olmak isteyenlerin topluma sadakatlerini taahhüt etmek için yapmaları gereken açıklamadır. Vatandaşlık yemini, adayın Romanya’yı ve Romen halkını seveceği, koruyacağı ve ona uygun bir şekilde davranacağına ilişkin bir taahhüttür. Aday, “Romanya halkını seveceğine, koruyacağına ve Romanya’yı benimsediğine” ilişkin yemin eder.

Yemin töreninden sonra aday Romanya vatandaşlığına kabul edilir ve Romanya vatandaşlık haklarına sahip olur. Bu haklar Romanya’da çalışma, eğitim, sağlık hizmeti alma, seçme ve seçilme, pasaport sahibi olabilme gibi temel vatandaşlık haklarını içerir. Aynı zamanda Romanya devletine karşı bazı sorumlulukları da beraberinde getirir. Bu sorumluluklar, Romanya yasalarına uymayı içerir ve ülkenin çıkarlarını korumak için kamu görevlerine katılmayı gerektirebilir.

Her ülke vatandaşlık için özel şartlar getirirken, Türkiye’nin şart olmadan 400 bin dolar karşılığında Türk vatandaşlığının kapısını açması bana göre doğru değildir. Ben 5 yıl (1985-1990) Paris’te OECD Büyükelçiliğimizde “Planlama Müşaviri” olarak görev yaptım. Kızım Dr. Sühan Karluk Paris’te doğmasına rağmen Fransız vatandaşı olamadı. Çünkü, Fransız vatandaşı olmanın çok ağır şartları vardı. Vatandaş olamadı ama Paris Belediyesi’ne kayıt edildi.

Bütün ülkeler farklı seviyelerde de olsa vatandaşlık için şartlar öngörürken, Türkiye’nin 400 bin dolar karşılığında Türk vatandaşlığını yabancılara hediye etmesi doğru bir yaklaşım değildir. Bu durum, vatan için şehit olanların ruhlarını herhâlde çok rahatsız ediyordur.