Jeffrey Burton Russell’dan Kötülüğün Tarihi: Şeytan

Jeffrey Burton Russell-Kötülüğün Tarihi: Şeytan

Kötülüğün tarihi serisi ve şeytan

Şeytan, 364 sayfa ve yedi bölümden oluşan bir inceleme ve tarih kitabı olmanın yanında “Kötülük Tarihi” serisinin de ilk kitabıdır. Yazar Jeffrey Burton Russell, inançlar, din ve mitoloji kategorilerinde eserler yazmış bir tarih profesörü ve popüler bir yazardır. 1934 doğumlu yazar, Kaliforniya Üniversitesi’nde çalışmaktadır.

Kötülük kavramına çeşitli kültürlerde kişilik özellikleri yüklenmesinden yola çıkan ve konuyu anlaşılır hâle getirmek için “Şeytan” adıyla kötülüğü kişileştiren yazar, kötülüğün tarihçesini bizlere sunuyor. “Kötülüğün Tarihi” serisinin ilk kitabı olan Şeytan, antikiteden Yeni Ahit dönemine uzanan bir yolculukla Doğu’da ve Batı’da insanların kötülük sorununa nasıl yöneldiğini anlamamızı sağlıyor.

Bir teoloji araştırmasından çok bir tarih araştırması olan bu kitap, metafizik bir anlatı olmaktan ziyade bir kavramın insan zihnindeki gelişimini konu edinen bir çalışmadır. Esasen bu kitap, “Şeytan” adıyla kişileştirilmiş bir kötülük tarihçesidir. Geniş bir zaman dilimine yayılan ve birçok farklı kültürde kendini aynı biçimlerde gösteren kötülük sorununun farklı yorumlarla aynı isimde kişileştiğini gösteren bir sentezdir.

İngilizcesi 1977 yılında Şeytan: Antikiteden İlkel Hıristiyanlığa Kötülük Algıları olarak yayımlanan bu kitap, dört ciltlik bir kötülük tarihinin ilk cildidir. Bu ilk cilt, kötülük düşüncesinin kültürlerarası bir araştırması niteliğindedir. Yahudi ve ilkel Hıristiyan düşüncesindeki şeytan kavramının gelişimi konu edilir.

İnsanlık için kötülük kadar önem taşıyan bir konuda kendini gizlemenin samimiyetsiz ve korkakça olacağını düşünerek kitabına konu hakkındaki kendi fikirlerini de eklemiştir. Bu kitabında tarih ile teoloji arasına kesin ve net bir çizgi çekerek ikisini ayrık hâlde incelemiştir. Edindiği bilgiler doğrultusunda Şeytan kavramının gelecekteki odağı hakkında akıl yürütmüş ve vurgularda bulunmuştur.

Yazarın dilinden birkaç cümle…

“Kötülüğün kaynağı nedir? Ve dünyada neden bunca kötülük vardır? Basitçe, hisseden varlıklara acı verme olarak tanımlanabilecek kötülük, insanlığın en eski ve en ciddi sorunlarından biridir. Hayata ve yaşananlara anlam kazandırma arayışı, insanı daima bu dünyada karşılaştığı acıların kaynağını sorgulamaya itmiştir. Ve bu acı isterse binlerce kilometre uzakta, isterse yüzlerce yıl geçmişte meydana gelmiş olsun, bizim için her zaman dolaysız ve somuttur. Toplama kampındaki bir kurbanın, napalm bombasına maruz kalan küçük çocuğun veya savaş meydanında can vermekte olan askerin acısını empati yoluyla, dolaysız bir biçimde deneyimleyebilirsiniz. Ve bunlardan birinin bile acıya maruz kalmasının hoş görülemez olduğunun fark edilmesi, bize kötülük sorununu anlamak ve onunla mücadele etmek için mutlak bir sorumluluk yüklemektedir.” (Russell, Şeytan)

Bütün kültürel geleneklerin kökeninde Şeytan ile Yaratıcı’nın sonsuz çatışmasının yattığına inanılır. Şeytan, insanlığın doğuşundan bu yana türlü kılığa girer, akıl ile giriştiği çatışma sonunda tarihin kurucu güçlerinden birisi olur. Jeffrey Burton Russell, bu çarpıcı kitapta, nadir görülen bir kaynak değerlendirmesiyle, şeytan kavramının tarihi üzerine neredeyse eksiksiz bir çalışma ortaya koymuştur. Yazar, teoloji, felsefe, sanat, edebiyat ve popüler kültürden örneklerle çağın entelektüel ve kültürel gelişmeleriyle şeytan fikrinin nasıl bir değişim gösterdiğini sergiler. Antikiteden modern zamanlara dek Kötü’nün arkeolojisini ortaya koyan yapıtın bu ilk cildinde, Antikiteden ilkel Hıristiyanlığa dek olan dönem ele alınır.

Karamazov Kardeşler, Anne Frank, Zoya, Milton, Naziler, Vietnam, Richard Taylor, Hindular, William Blatty, Skinner, Erich Fromm gibi sayısız durum, olay ve teoriyle anılan isimlerden örnekler sunan yazar, okuyucu için fikirlerin somutlaştırılmasını sağlamaya çalışmıştır.

Şeytan; iyi ve kötü kavramlarıyla mitolojik veya doğaüstü bağlamda ilgilenen kişilerden; tarih, felsefe, antropoloji, teoloji, sosyoloji, psikoloji alanlarının uzmanlarına kadar herkes için kaynak niteliği taşır.

Günümüz olaylarını takip etmek adına kötülük sorunu üzerine fikir sahibi olmanıza fayda sağlayacak Şeytan isimli bu eserin ikinci cildi; İblis, üçüncü cildi; Lucifer ve son cildi de Mephistopheles isimleriyle yayımlanmıştır.