Asılsız Ermeni iddialarının asılsız dayanağı: Henry Morgenthau

ABD’nin Osmanlı İmparatorluğu büyükelçisi (27 Kasım 1913-Şubat 1916) Henry Morgenthau ve uydurma iddialarla yazdığı kitabı “Büyükelçi Morgenthau’nun Hikâyesi” (Ambassador Morgenthau’s Story)

Henry Morgenthau, New York’ta Yahudi asıllı bir emlakçı iken başkanlık seçiminde Wilson’un^[1] yanında yer almış ve daha sonra da İstanbul’a Büyükelçi atanarak ödüllendirilmiştir. Osmanlı Devleti’nin parçalanmasını ve yıkılmasını istemekteydi. Raporlarındaki düzmece hikâyeler ile Ermenilerin gözüne girmek; Birinci Dünya Savaşı’nda müttefik olan İngiliz, Rus ve Fransızlara yaranmak; Amerikan kamuoyunu etkileyerek Osmanlı Ermenileri için yardım toplamak, hatta İngiliz emellerine hizmet ederek Amerika’nın İngiltere yanında savaşa girmesini sağlamak istemiştir. Bu iftiracı sahte kahraman güya;

• “Osmanlı Hükümeti’ne rüşvetler vererek bazı Ermenileri satın alıp Amerika’ya göndermiş”,
• “İstanbul’daki İngiliz, Rus ve Fransız tebaasını da kurtarmış.. miş… mış…”

Başlangıçta üç yüz binlerden başlayıp, üç milyonlara kadar varan rakamlarla ifade edilen “Ermeni katliamı” hikâyeleri, çoğunlukla Hanry Morgenthau’ın raporları, günlükleri ve mektuplarını kaynak göstererek kitaplarını yazan James (Lord) Bryce’in, Johannes Lepsius’un ve Arnold Toynbee’nin eserlerine ve tüm bunların hepsinden yapılan alıntılarla hazırlanan diğer yayınlara dayandırılmıştır.

Heath W. Lowry (d. 23 Aralık 1942, Salem) Amerikalı Osmanlı tarihçisi

Amerikalı tarihçi Profesör Heath Lowry, çok dikkatli ve titiz bir araştırma sonucunda yazmış olduğu Büyükelçi Morgenthau’nun Öyküsünün Perde Arkası kitabıyla, Morgentau’nun anılarını içeren kitabın tümüyle yalan ve yarı gerçek verileri içerdiğini belgelerle ortaya koymuştur. Morgentau’nun kitabındaki açıklama ve iddiaların tutarsızlığını ve uydurma olduklarını; büyükelçinin İstanbul’daki görevi sırasında Dışişleri Bakanlığı’na gönderdiği resmi rapor ve telgraflar ile Türkiye’de geçirdiği sürede tuttuğu günlüğündeki bilgileri karşılaştırmak suretiyle kanıtlamıştır. Profesör Lowry, “Büyükelçi Morgenthau’un Hikâyesi” adlı kitabın nasıl yazıldığını incelemiş ve güvenilirlik derecesini sorgulamış, kitap hakkında ilk elden kaynaklara ulaşarak aşağıdaki somut kanıtları ortaya koymuştur.

Emlakçılık mesleğinden gelen ve İstanbul’da konuşulan dillerin hiçbirini bilmeyen Morgenthau’un en önemli kaynakları İstanbul’da büyükelçiliğindeki yakın danışmanı ve çevirmeni olan iki Ermenidir. Bunlardan daha önce Amerikan Robert Kolej öğrencisi olmuş Hagop S. Andonian adlı kişi özel yazmanlığını yapmaktaydı. Morgenthau’un belirttiğine göre, kendisi, bu Ermeni olmaksızın yazımlarda hiçbir şey yapacak durumda değildi. Bu zat Morgenthau’un günlüklerini daktilo ediyor, ailesine ve yakınlarına gönderdiği mektupları kaleme alıyor, bunları yaparken de Morgenthau’un sözcüklerini düzeltiyormuş pozunda, tahrik amaçlı hamasi ve duygusal ilaveler yapıyordu.

Morgenthau’a faaliyetlerinde yardımcı olan diğer bir kilit Ermeni tercümanı ve danışmanı olan Arşag K. Şmavonian’du. Onun resmi görüşmelerinde, misyonerlerle ve diğer toplantılarında bu iki Ermeni’den en az biri kendine eşlik ediyordu. Telgraflarının kaleme alınmasında da gene bunlar yardımcı oluyordu.

Çoğunlukla bu ikili hayal mahsulü olayları olmuş gibi gösteren birtakım düzmece raporlar kaleme alarak büyükelçiye veriyorlardı. Görev süresinde karayoluyla İstanbul’un dışına bile çıkmayan ve meydana gelen olayları bu iki Ermeni’nin verdiği raporlarla izleyen Morgenthau, Ermeni tercümanının ve kâtibinin yazdığı Anadolu Ermenilerine ilişkin düzmece raporları ABD Dışişlerine gönderiyordu.

Büyükelçi ABD’ye döndükten sonra Osmanlı’yı suçlayabilecek bir kitap yazabileceğini Başkan Wilson’a söyler ve onayını alır. “Büyükelçi Morgenthau’un Hikayesi” kitabı büyük ölçüde, Morgenthau’un tercümanları olan Arşak Şimavonyan ve Agop Andonyan’ın anlatılarına dayanmaktadır [²]. Morgenthau, kitabın yazılmasında “Ermeni Katliamına İlişkin Resmi Osmanlı Belgeleri” [³] isimli düzmece kitabın yazarı Aram Andonian’dan da yardım almıştır. Yazımda katkı sağlayan diğer bir kişi de ABD Dışişleri Bakanı Robert Lansing’dir. Bu zat metinde değişiklikler ve bazı kısımların çıkarılmasını önermiş, buna karşılık kitapta adının geçmemesini istemiştir. Burton J. Hendrick isimli gazeteci ise metne son şeklini vermiştir. Bu kişi hayatı boyunca kitabın kazancının %40’ını istemiş ve almıştır. Yukarıda isimleri verilen iki Ermeni, düzmece belgelerin mimarı Andonian, bakan Lansing ve gazeteci Hendrick’ten oluşan bu iftira ve rant grubu, “Morgenthau’un raporlarında, günlüklerinde ve mektuplarında da olmayan değiştirme, ekleme, çıkarma, Talat ve Enver Paşalar gibi Türk yetkililerinin ağzından diledikleri açıklamaları” yaptırma suretiyle Türkleri suçlu göstermeye çalışmışlardır.

Morgenthau’nun anıları eski güvenilirliğinden çok şey kaybetmiş olsa bile, ne yazık ki Ermeni tezlerinin taraftarları bugün hala bu kaynağa atıfta bulunmaktadırlar.

[1] Sevr Anlaşması’na göre Ermenilere verilmesi planlanan Osmanlı topraklarının sınırlarını teklif eden ABD Başkanı.

[2] AYA, Şükrü Server. SOYKIRIM TACİRLERİ VE GERÇEKLER – TÜRK ALEYHTARI VE YABANCI TARAFSIZ BELGELERLE DIASPORA YALANLARININ İÇYÜZÜ. Derin Yayınları.

[3] 1920 yılında Aram Andonyan adlı bir Ermeni yazar tarafından kaleme alınan “Ermeni Katliamına İlişkin Resmi Türk Belgeleri” adlı düzmece bir kitaptır.

• Kaynak: Mızrak, Gürbüz. 2016. Aldatılan Kimlik İsyancı Ermeniler. Ankara